Zet je veiligheidsbril maar vast op, want wat je hier te zien krijgt is een spetterende kleurexplosie. Eentje waar je opgewekt van word en dat is precies de bedoeling. Kleur brengt vrolijkheid en dat is iets wat we allemaal wel kunnen gebruiken, was de achterliggende gedachte van de samenstellers.
In 'Mode in Kleur' presenteert Kunstmuseum Den Haag een - goeddeels uit de eigen omvangrijke museumcollectie samengestelde kleurrijke vertoning van achttiende eeuwse kostuums tot en met hedendaagse high fashion creaties. Modische kledij van vroeger en nu en uit verschillende culturen met als verbindende factor 'kleur'. Denk Chanel, Versace, Ungaro, Westwood, Van Noten, Mugler, Govers, Taminiau, Kosters en noem maar op.
Wat nu volgt is niks voor grijze muizen.
 |
| 1. Valentino, haute couture najaar 2018. Foto: Hollandse Hoogte. 2. Zaaloverzicht. 3. Op de voorgrond: Comme des Garçons, najaar 2014. |
Zo ook bij het Kunstmuseum. De gepland staande blockbuster tentoonstelling over het modehuis Dior werd verplaatst naar 2021 (daar wil én moet je als museum nu eenmaal optimaal mee 'scoren') en hoe vul je dan zo'n gat? Je moet toch wat. Zeker als je wilt voldoen aan je eigen doelstelling om elk jaar tenminste één grote mode-expositie te organiseren.
Tijd voor plan-B.
Met veel improvisatietalent bedacht modeconservator Madelief Hohé het thema 'Kleur in Mode' en samen met haar team is het gelukt om binnen no time een wervelende modeshow neer te zetten en ook nog eens geheel coronaproof. Art director Maarten Spruyt deed een duit in het zakje door een bijpassend, zeer kleurrijk en smaakvol tentoonstellingsontwerp te bedenken. "Chapeau!" zou ik (toepasselijk) willen zeggen.
kostuumhistorie
Tijd voor een ontboezeming. Jarenlang - twintig? - droeg ik alleen maar zwarte kleding en nu nog steeds is zwart/wit mijn favoriete kleurcombinatie (behalve dan dat zwart en wit geen kleuren zijn, maar dat terzijde). Ooit werd mij, door een dame die pretendeerde veel te weten over modieuze kleurenleer in relatie tot de menselijke psyche (oftewel een fashion color coach), belerend verzekerd dat mensen die (vrijwel) alleen maar zwart dragen pessimistisch en depressief van aard zouden zijn. Nu klopt het dat ik een lichte neiging heb tot somberte - zelf noem ik het melancholie - desondanks lijkt het mij een onterechte generalisatie.
 |
| 4. Zaaloverzicht. 5. Links: meisjesjurk, rond 1770 en rechts avondcape en japon, ca. 1840. 6. Een Chadari uit Afghanistan, jaren '50. 7. Impressie van rood. 8. vlnr: Maarten van Dreven (ca. 1967), Comme des Garçons (najaar 2016) en Yoshiki Hishinuma (1998). 9. Mary Quant (1966) en op de achtergrond André Courrèges (jaren '70). |
Toch zegt kleur in kledij veel, zo leer ik uit de zaalteksten. Het zendt wel degelijk een code, een boodschap uit. Een modekleur is nooit zomaar een kleur: het is een kleur van betekenis. Cultureel bepaald en onderhevig aan rages en over de symboliek van kleur in de klederdracht zijn veel verhalen te vertellen. "Over hier en nu, maar ook over toen en ver van hier." En dat verhalen vertellen lukt de curatoren van het Haagse museum goed: daar weten ze heel veel over kostuumhistorie (met soms geinige, ook wel lugubere weetjes, zoals over mummiebruin*).
Ik zeg: kom maar op! We gaan beginnen...
* Mummiebruin of 'mummia' werd lange tijd gemaakt van gemalen mummies, te koop bij de apotheek. Dat gebeurde tot de jaren '60: toen waren de mummies 'op'...
ban de grauwigheid
Na een fluoriserend, gifgroene ontvangstruimte - een kleurbeleving door de Theatermachine - begint de expositie eigenlijk heel ingetogen en braaf zedelijk. Logisch, want het christelijk geloof domineerde al vanaf de middeleeuwen het straatbeeld. Volgens de Bijbel is wit goed en zwart duister. Zondig ook. Het rood verwees naar de duivel en de hel, dus daar wilde je wel vandaan blijven. Daarnaast kende men slechts natuurlijke verfstoffen en die waren door de bank genomen niet erg uitgesproken. Alleen aan de vorstenhoven zag je kleur: zij konden zich de dure, 'exotische' verfstoffen veroorloven.
Stond zwart in de 'Gouden' eeuw voor deugd en kuisheid en later voor rouw; Coco Chanel wist in de dertiger jaren wel anders. Zij introduceerde de little black dress en hoe sexy wil je het hebben? "Zwart is ook verbonden met avant-gardemode, de kunstwereld, (Japanse) minimalistische mode en diverse jeugdculturen uit de twintigste eeuw" (vandaar mijn voorkeur... 😇).
color boost
Lopen we verder, dan komen we langs bruin; het (camouflerende) kaki; beige van ongeverfde schapenwol en alle tinten groen. We zien - naast bronsgroene hoepelachtige toiletten en een 'granny smith' avondjurk uit de dertiger jaren - een olijfkleurige, lichaamsbedekkende 'chadari' afkomstig uit Afghanistan. Groen heeft door de eeuwen heen allerlei verschillende 'betekenissen' gehad (en zelfs met arsenicum in een bepaalde verfstof): tegenwoordig wordt deze kleur vooral geassocieerd met milieuvriendelijk en duurzaam.
 |
| 10. De 'geelpresentatie'. 11. Marty Basart, (mannen)pak, 1969. 12. vlnr: Hanifa (najaar 2020), Valentino (zomer 2020) en Bas Kosters (2018). 13. Zaaloverzicht. 14. Links Claes Iversen (zomer 2020) en rechts Christopher John Rogers (zomer 2020). 15. Avondjurk van Metz & Co, 70er jaren). |
Dan Oranje, onze nationale helden-kleur. Feestuitdossing ten top, maar een tint die je vroeger wel degelijk de kop kon kosten. "Bijvoorbeeld door tijdens de 2e Wereldoorlog een oranje verzetsbroche te dragen of in de Franse tijd, een oranje kokarde."
"Draag nooit geel - of juist wel", lees ik op de site van Modemuze. In een blogpost beschrijft samensteller Madelief Hohé in geuren en kleuren wat geel zoal uitstraalt. Nu staat het voor zonnig en vrolijk, maar in het verleden het toonbeeld van segregatie met als kwalijk effect, vervolging. Vanaf de middeleeuwen was geel een herkenningsteken voor "joden, islamieten, prostitués, overspelige vrouwen, ketters, zogenaamde ‘heksen en tovenaars’ en ‘eerloze’ beulen", aldus curator Hohé en voor meer interessante connotaties bij de kleur geel verwijs ik naar bovengenoemd artikel.
kleurbekennen
Dan het shocking pink van ontwerper Elsa Schiaparelli (zij was er dol op). Ook zo'n kleur waar je door de eeuwen heen heel verschillende boodschappen mee uitstraalde. Van meisjesachtig tot punk, van de roze driehoek (als geuzenteken van de homo-emancipatie) en als uiting van elegantie in de achttiende eeuw voor vrouwen én mannen (toentertijd hartstikke genderneutraal).
En van purper en paars komen we tot slot bij blauw. IJs-, zee-, baby-, pauw-, hemels- en kobaltblauw: er zijn onnoemlijk veel blauwen en ook nog eens enorm populair. In het geval van 'Mode in Kleur' fluoriserend glow-in-the-dark-blauw (blacklight), want met die kleur op de muren eindigt de modeshow in het Kunstmuseum Den Haag. Een "tentoonstelling die aansluit bij het huidige modebeeld dat sprankelt van kleur. Is dat kleurrijke beeld toeval of niet? In difficult times, fashion is always outrageous" is een uitspraak van Elsa Schiaparelli (1890-1973). En zij kon het weten.
 |
| 16. Avondjurk, eind 19e eeuw. 17. Iris van Herpen, Cosmica Micro Dress, 2019. 18. Claes Iversen, zomer 2020. 19. Op de voorgrond: Christopher John Rogers, zomer 2020. 20. Links cocktailjurk (ca.1960) en rechts Frank Govers en Jan Kamphuis (ca. 1960-1965). |
'Mode in Kleur' is een geweldig spektakel. Een lust voor het oog en dus van hieruit enthousiasme alom. (Eigenlijk) een moetje voor elke fashion adept. Maar meer dan dat: ook voor hen die geïnteresseerd zijn in verhalen over menselijke uitdossingen en de invloed en betekenis van kleur, een aanrader.
Dus als het even kan: neem een kleurbad in Kunstmuseum Den Haag. On show tot en met 28 februari 2021.
-X-
Dan het volgende. Je zult het enige tijd zonder mijn blogposts moeten doen, want wegens gezondheidsproblemen zal ik enige tijd uit de running zijn. Dus even geen actuele tentoonstellingstips....
Hopelijk tref ik je spoedig weer.
 |
| Geen catalogus, wel een 'kunstkaartenboekje' én een persoonlijk hebbedingetje uit de (fijne) museumshop: een stoffen broche van Bas Kosters 😬. |
