In mijn vorige blogpost leidde ik je door de zes ruimten waar 'Picasso & Matisse. Beauty is a Line' te zien is: bij deze gelegenheid richt ik mij op de overige dertig zalen van het veelzijdige Rijksmuseum Twenthe. En ja, je leest het goed: dertig, dus werk aan de winkel.
Zo vertel ik je over de geschiedenis van het Enschedese kunsthuis, de textiele werkvormen van Claudy Jongstra in de expositie 'Inner Vitality', de Schatkamers, (meer) spannende combinaties in 'Ars Longa Vita Brevis' en het werk van Ben Akkerman. Stuk voor stuk presentaties met hoge kijkcijfers en voor ieder wat wils.
Klaar voor de start? Af....!
 |
| Claudy Jongstra. 1. Portretfoto @ HeleenHaijtema. 2. en 3. Installatie 'Inner Vitality' in Rijksmuseum Twenthe. |
Het museum is wel regionaal ontstaan en te danken aan textielbaron Jan Bernard van Heek (1863-1923) die met een bij elkaar gespaard kapitaaltje én een verzameling van ongeveer tachtig kunstwerken de basis legde voor de stichting van een 'monument voor kunst en cultuur'. Het leven behoefde immers nog andere dan materiële zaken, aldus de succesvolle ondernemer. (Hear, hear)!
museum van de verbeelding
Zeven jaar na zijn dood - namelijk in 1930 - werd het gebouw, ontworpen in een Twentse, vrij onopvallende villastijl* opgeleverd en door de weduwe Van Heek in eigendom overgedragen aan de Nederlandse Staat. Uiteraard is er sindsdien wel het een en ander aan bijgebouwd en gerenoveerd (zoals het museumcafé in de binnentuin ontworpen door starchitect Ben van Berkel).
De kunstcollectie werd in de negentig jaren van zijn bestaan voortdurend uitgebreid, want ook andere weldoeners - meer textiel-'fabrikeurs' (zoals ze in de streek werden genoemd), verzamelaars en kunstenaars schonken aan het museum, waardoor het vaste arsenaal - bestaande uit kunst en kunstnijverheid vanaf de 13e eeuw tot nu - heden ten dage uit plusminus zesduizend kunstwerken bestaat. En met dat rijke openbare kunstbezit wil het museum graag 'het museum van de verbeelding' zijn.
* desondanks wel een rijksmonument.
Het kende ook tegenslagen. Op 13 mei 2000 werd de Enschedese wijk Roombeek getroffen door de grote vuurwerkramp. Het museum - aan de rand van dat stadsdeel - liep dusdanige schade op dat het voor herstelwerkzaamheden een jaar de deuren moest sluiten. Maar "als door een wonder bleef de collectie onbeschadigd."
 |
| 4. Zaaloverzicht 'Schatkamers' met werk van Claudy Jongstra. 5. Portrettengalerij in eclectische salonstijl. 6. Johannes Cornelisz Verspronck, portretten van onbekende man en vrouw, ca. 1640-1641. Kunst in het kabinet door Bart Hess met als thema 'Begeerte': 7. Glaswerk van Willem Heesen. 8. Zuidelijke Nederlanden, Hercules in gevecht met de reus Antaeus, ca. 1520. |
In 2019 uitgeroepen tot kunstenaar van het jaar, is deze ambachtsvrouw bekend geworden met haar artistieke viltproducties. Sinds het begin van haar carrière in de 90er jaren ontwerpt Jongstra vanuit haar studio in Friesland bijzondere wandtapijten en -bespanningen van verviltingen van de wol van haar eigen Drentse heideschapen. En kan het natuurlijker? Ook de kleurstoffen die Jongstra gebruikt zijn eigen kweek en gemaakt van inheemse, traditionele (verf)planten en kruiden die zij verbouwt aan een dijk dicht bij de Waddenzee.
Jongstra's kijk op vilt is groots: Ze maakt bij voorkeur installaties voor musea en publieke gebouwen en dan van enorme proporties. In de Openbare Bibliotheek in Amsterdam hangt bijvoorbeeld een 60m² groot wandgebeuren.
De beschrijving van wat Jongstra's installatie dan precies behelst, is nogal vagelijk. Jongstra maakte gebruik van zogenaamde (en op de antroposofie gebaseerde) 'stijgbeelden" en nu komt het: "een techniek waarbij de levenskracht van gewassen wordt vertaald in betoverende, visuele patronen. Als een hedendaagse alchemist maakte ze op poëtische wijze het belang zichtbaar van een vitaal bodemleven voor alles wat groeit" (tot zover en zie foto 2 en 3).
Jaaa???
Nu moet ik toegeven dat het imposante werkstuk zich ook lastig laat schetsen. Ik doe een poging. In de grote zaal hangen enorme doeken die aan de onderkant gedipt lijken te zijn in verschillende plantenaftreksels en kruidenextracten. Zoiets. Maar deze omschrijving is dan weer erg kort-door-de-bocht, want het is veel ingewikkelder dan dat. Iets met zilvernitraat, filtreerpapier en dat dan blootgesteld aan licht. Kortom: ik ben het spoor bijster als schei- en natuurkunde-nitwit.
Geeft wel een mooi effect, dus gewoon op je in laten werken (en verder geen vragen stellen...). 😬
Ook op andere plekken in het museum zie je werk - bestaand en nieuw - van Jongstra. Zoals in de vaste-collectie-selectie, de zogenaamde 'Schatkamers'. Daar toont het museum, onderverdeeld in een aantal thema's (portretten, landschappen etc.) wat het zoal in huis heeft aan kunststukken. Vaak heel verrassend gecombineerd en (dus) een kolfje naar mijn hand. Doe mij maar lekker eclectisch, juist dán wordt het spannend.
Ook dit is een collectiepresentatie, maar hier is de aanpak als volgt. (En ik citeer:) negen hedendaagse kunstenaars* tonen werken uit de museumcollectie in relatie tot een nieuw of bestaand werk van henzelf. Het zijn negen opeenvolgende kabinetten waarin de kunstenaars het verhaal vertellen van 'La condition humaine', de menselijke conditie in de 21e eeuw.
* De negen kunstenaars zijn Bart Hess, L.A. Raeven, Berend Strik, Philip Vermeulen, Anne Wenzel, Peter Zegveld, Karin Arink (i.s.m. Renée Kool), Armando en Silvia B.
Jongstra's kijk op vilt is groots: Ze maakt bij voorkeur installaties voor musea en publieke gebouwen en dan van enorme proporties. In de Openbare Bibliotheek in Amsterdam hangt bijvoorbeeld een 60m² groot wandgebeuren.
plant-aardige stijgbeelden
"Deze zomer maakt Claudy Jongstra de vitaliteit en de natuurlijke energie zichtbaar van kruiden en planten", aldus de folder van het Twentse Rijks. "Onder de noemer 'Inner Vitality' ontwikkelde ze een deel van de nieuwe museumtuin (nu - hoogzomer op zijn mooist met een geweldige bloemenzee) en een betoverende ruimtelijke installatie van meer dan 400m²."De beschrijving van wat Jongstra's installatie dan precies behelst, is nogal vagelijk. Jongstra maakte gebruik van zogenaamde (en op de antroposofie gebaseerde) 'stijgbeelden" en nu komt het: "een techniek waarbij de levenskracht van gewassen wordt vertaald in betoverende, visuele patronen. Als een hedendaagse alchemist maakte ze op poëtische wijze het belang zichtbaar van een vitaal bodemleven voor alles wat groeit" (tot zover en zie foto 2 en 3).
Jaaa???
Nu moet ik toegeven dat het imposante werkstuk zich ook lastig laat schetsen. Ik doe een poging. In de grote zaal hangen enorme doeken die aan de onderkant gedipt lijken te zijn in verschillende plantenaftreksels en kruidenextracten. Zoiets. Maar deze omschrijving is dan weer erg kort-door-de-bocht, want het is veel ingewikkelder dan dat. Iets met zilvernitraat, filtreerpapier en dat dan blootgesteld aan licht. Kortom: ik ben het spoor bijster als schei- en natuurkunde-nitwit.
Geeft wel een mooi effect, dus gewoon op je in laten werken (en verder geen vragen stellen...). 😬
 |
| 9. en 10. Het kabinet door L.A. Raeven met 'Mindless Living II', 2014 en 'Mindless Living I', 2010. 11. Zaaloverzicht van Berend Strik: Het mysterie en het verlies daarvan. 12. Philip Vermeulen: 'Spelen en beteugelen', met '10 meters of sound', foto: Rijksmuseum Twenthe. 13. Anne Wenzel: "Macht en onmacht'. |
la condition humaine
En dat brengt mij op een andere vertoning, namelijk die van Ars longa, vita brevis en dat is Latijn voor 'de kunst is lang, het leven kort'. Ook wel: kunst blijft langer bestaan dan een mensenleven en dat is een waarheid als een koe.Ook dit is een collectiepresentatie, maar hier is de aanpak als volgt. (En ik citeer:) negen hedendaagse kunstenaars* tonen werken uit de museumcollectie in relatie tot een nieuw of bestaand werk van henzelf. Het zijn negen opeenvolgende kabinetten waarin de kunstenaars het verhaal vertellen van 'La condition humaine', de menselijke conditie in de 21e eeuw.
* De negen kunstenaars zijn Bart Hess, L.A. Raeven, Berend Strik, Philip Vermeulen, Anne Wenzel, Peter Zegveld, Karin Arink (i.s.m. Renée Kool), Armando en Silvia B.
Uit de titel en beschrijving kun je al opmaken dat deze presentatie filosofisch van aard is en dat is ook af te meten aan de openingszin van de zaaltekst. Daar staat een uitspraak van een kunstenaar genaamd Joost van den Toorn (NL, 1954 en zelf geen deel uitmakend van de expositie) en die gaat zo. "Religie en humor zijn strategieën om er niet aan te hoeven denken dat we doodgaan, kunst verleidt ons om dat juist wel te doen." Kunst als middel om de dood in de ogen te kijken.
Goed. Dat voor wat betreft de theorie, want hoe die negen kunstenaar handen en voeten geven aan het thema, voert te ver om hier uit de doeken te doen. We gaan gewoon genieten, want neem van mij aan: elk kabinet heeft wel een paar verrassingen achter de hand. (En soms ook moeilijk in foto's te vangen, zoals de geweldige kinetische installatie van Philip Vermeulen, '10 meters of sound', zie foto 12).
 |
| 14. en 15. Ben Akkerman. |
Ik heb toch niks teveel gezegd met dat 'voor ieder wat wils'? Dus een aanrader? Nou en of!
In Rijksmuseum Twenthe krijg je waar voor je geld. Grote porties en 'all you can (eat) art'! Maar pas op: verzadiging dreigt. Ik moest wel een dagje 'uitbuiken'. 😋
-X-
Fijne dag!
¹ rijksgesubsidieerde musea zijn:
Amsterdam: Rijksmuseum, Van Gogh Museum, Scheepvaartmuseum;
Den Haag: Mauritshuis, Rijksdienst Kastelenbeheer (met de Gevangenpoort, Muiderslot, Slot Loevestein), Museum Meermanno, Museum Mesdag;
Leiden: Rijksmuseum Boerhaave, Natuurhistorisch Museum, Rijksmuseum van Oudheden, Koninklijk Penningkabinet, Museum voor Volkenkunst (incl. het Tropenmuseum, Amsterdam en het Afrika Museum, Berg en Dal);
Utrecht: Het Catharijneconvent;
Otterloo: Kröller-Müller;
Apeldoorn: Paleis Het Loo;
Den Haag: Mauritshuis, Rijksdienst Kastelenbeheer (met de Gevangenpoort, Muiderslot, Slot Loevestein), Museum Meermanno, Museum Mesdag;
Leiden: Rijksmuseum Boerhaave, Natuurhistorisch Museum, Rijksmuseum van Oudheden, Koninklijk Penningkabinet, Museum voor Volkenkunst (incl. het Tropenmuseum, Amsterdam en het Afrika Museum, Berg en Dal);
Utrecht: Het Catharijneconvent;
Otterloo: Kröller-Müller;
Apeldoorn: Paleis Het Loo;
Enkhuizen: Zuiderzeemuseum;
Arnhem: Openluchtmuseum;
Enschede: Rijksmuseum Twenthe.
Tekst en alle (iPhone)foto's @MiriamvanderMeer | www.agreylady.nl, behalve foto 1 en 12: zie bijschrift.
Enschede: Rijksmuseum Twenthe.
 |
| 16. Zicht op de binnentuin met het museumcafé door Ben van Berkel. |
