Openbaar kunstbezit in IAMsterdam: een straatbeeldjournaal #1

Mijn stadssafari van vorige week krijgt een vervolg. Aangezien de culturele instellingen nog wel een tijdje gesloten zullen zijn, maakte ik een straatbeeldjournaal vanuit IAMsterdam. En neem het gerust heel letterlijk, dat straatBEELD. Hieronder krijg je een potje 'urban culture' voorgeschoteld en dat kan dan van alles zijn, want ik vat het begrip heel breed op. Alle kunst in de openbare ruimte én andere opmerkelijkheden.

Op zoek naar hoogstandjes en aandachttrekkers op heterdaad betrapt.
Komt dat zien!

1. Zuidoost: Pascale Tayou, (deel van) 'Tayouken Piss', 2009. 2. West: vorstbescherming. 3. Nieuw-west: Andre Volten, 'Constructie met I-balken', 1968.

Al kuierend door de hoofdstad hou ik mij uiteraard aan alle afgesproken voorzorgmaatregelen: ik ga in m'n uppie en houd de 'comfort zone' van 1½ meter aan. In een reuzenslalom omzeil ik alle al te opdringerige bumperklevers en tegenliggers en kies veel afstand en nul nabijheid. Je wilt nu immers niemand tegen het lijf lopen.
Barre, bange tijden.

big city you're so pretty

Hoe dan ook (...) voor liefhebbers van urban culture - grootstedelijke cultuur - is Amsterdam (net zoals veel metropolen) een eldorado. Een wereldstad - zo ook Mokum - is door de bank genomen voorloper op allerlei vlak en wat ons interesseert is het avant-gardisme in het creatieve domein. In hotspot-Amsterdam kom je aan al je kunstgerelateerde trekken en voor wat betreft straatkunst is het nog gratis ook. Wat wil je nog meer? Mijn bedoeling is om je een inkijkje te geven in de beeldende rijkdom van de stad.

get lost

Bewoners van Amsterdam - zoals ik, delen de publieke ruimte jaarlijks met honderdduizenden bezoekers (in 'normale' tijden, wel te verstaan) en die ruimte is meer dan de zogenaamde highlights: meer dan de musea, de grachtengordel (Werelderfgoed), de coffee-, ijs- en Nutella-shops en het Red Light District.

Die plekken hebben enorm veel publiek en dat in tegenstelling tot straatkunst. Terwijl het eerste de beste levende standbeeld zijn succes af kan meten aan het aantal kijkers en (dientengevolge) aan de hoeveelheid munten die belangstellenden achterlaten (het schijnt heel lucratief te zijn), hebben kunstwerken in de openbare ruimte geen meetbaar effect op passanten. Je kunt hooguit van een reactie spreken als een straatkunstwerk ten prooi valt aan een stelletje vandalen. Kortom: het is niet duidelijk wat openbare kunst doet in de omgeving en welke 'beleving' het teweeg brengt bij het publiek.

4. 'Boegbeeld', Leonie Mijnlieff, 2011. 5. Zuidoost: straatkunst op een trap. 6. Noord: straatkunst van Zed1. 7. Zuidoost: 'City Cells', Karin van Dam, 2015. 8. Rembrandtpark West: Rob Streefel, 'Twee cirkels, 45 graden gedraaid', 1983. 

Alle objecten, sculpturen en andersoortige opsmuk die geplaatst zijn ter verfraaiing van de leefomgeving met als doel om de werkgelegenheid (?) te stimuleren, het cultureel toerisme aan te moedigen (gevalletje city branding), de saamhorigheid en sociale verbondenheid (in beleidstermen: cohesie) te bevorderen, de identiteit én het bewustzijn van de plaatselijke cultuur en geschiedenis te versterken (hé, hé..), is volgens het (kunst-theoretisch) boekje straatkunst.

straatbeeld

De publieke kunst moet dus een 'hoger doel' dienen. Het moet de mensen op die bepaalde plek en door de jaren heen iets doen. En daarmee hebben we al twee heikele discussie-punten te pakken, want wat is verfraaien en wat is 'iets doen'? Het moet 'iets doen'? Oh jee.

Kunst op de 'neutrale', vaak witte muren van het museum hoeft geen rekening te houden met invloeden van buitenaf. Het publiek komt door de bank genomen in alle rust en met een voor een museum 'gepaste' houding en instelling kijken. Soms/vaak/meestal - en hopelijk - onder de indruk. De belangstellenden komen op eigen initiatief naar een tentoonstelling om daar betoverd, ontroerd, geschokt of in verwarring gebracht te worden. Zij hebben daar vrij voor gekozen. 

Pay attention please. Opgelet!

Maar dan het grote publiek; de willekeurige passant in de straat, in het park of op het plein. That's different cook*. Elke kunst is nu eenmaal niet voor iedereen. Maar 'iedereen' is wel de doelgroep van de openbare ruimte. Buitenkunst moet kunnen 'communiceren om verstaan en begrepen' te worden in de concurrentie met de stortvloed aan andere zintuiglijke prikkels en informatie in het stadse gewoel. En ga daar maar eens aanstaan.

Iedereen heeft een mening. De straat is een plek waar wie dan ook, wat dan ook over mag zeggen. Er zijn er genoeg die zich groen en geel ergeren aan bepaalde kunstzinnige toevoegingen in het straatbeeld.

* "as we say in the Netherlands" volgens Louis van Gaal in 2014 tegen de Britse pers.

9. West: 'Droombeeld', Constantinus (Cephas) Stauthamer (1899-1983) uit 1965. 10. Zuidoost: Jikke van Loon, monument voor activist/verzetsstrijder Anton de Kom, 2005. 11. Zuidoost: straatmeubilair bij metrostation Kraaiennest. Ook straatkunst? 12. Zuidoost: Ewerdt Hilgemann, 'Ruimtestructuur', 1969.

Ik (persoonlijk...) ben altijd en overal liefhebber van elke creatieve uiting in het openbare domein. Vind ik alles even mooi? Nee, zeker niet. Maar ik apprecieer alle positief bedoelde pogingen om willekeurige voorbijgangers te raken; te emotioneren. Leuk toch dat mensen boodschappen - hoe klein ook - met de buitenwereld willen delen? (Vandaar ook mijn enthousiasme voor het werk van Streetart Frankey: zie mijn vorige blogpost).

En ik hanteer een ruime opvatting. Ook alle beelden, monumenten, fonteinpartijen en dergelijke, ooit geplaatst ter meerdere eer en glorie van koning, keizer of admiraal (soms zeer onterecht in de kijker gezet), doen wat mij betreft mee. Die standbeelden vertellen immers de geschiedenis van ongeveer alles.
Hetzelfde geldt voor "illegaal of op eigen initiatief gedeelde kunstzinnig bedoelde uiting en creatieve verluchtiging van straat en buurt" (als definitie van graffiti en streetart). Ook dat mag van mij straatkunst worden genoemd.

openluchtmuseum

Met Amsterdam als openluchtmuseum kun je je lol op. Om de haverklap kom je wel iets tegen, want de stad staat er vol mee. Sinds het begin van de vorige eeuw heeft Amsterdam een grote collectie buitenkunstwerken opgebouwd. De sculpturen zijn onder meer tot stand gekomen door opdrachten van gemeentelijke diensten, stadsdelen en woningbouwcorporaties en allemaal terug te vinden in een database genaamd Amsterdam Kunstwacht. Regelmatig raadpleeg ik dit gegevensbestand, want vaak plaats ik foto's van die buitenwerken op mijn Instagram-account en dan wil ik juist informeren. Ook buitenbeeldinbeeld biedt meestal wel soelaas. Heel handig.

13. West: nog een Andre Volten, 'Balkenbrij', 1968. 14. Straatbeeld Nieuw-Zuid. 15. Zuidoost: tegelwand bij een parkeerterrein. 16. In het 'Hildo Krop-jaar': 'Jonas in de Walvis', 1935. 17. West: Carel Visser, '2 U's naar buiten/2 U's naar binnen'.

In dit blogbericht zie je een wilde greep uit mijn archief stadsfoto's gemaakt tijdens dwaalsafari's én recent gemaakte opnamen in stadsdeel West en Zuidoost. Allemaal beelden van beelden die mij opvielen.
En of het dan kunst is...?


-X-


#staysafe!

#straatpsycholoog: #agreylady met #straatfotografie op #instagram.

Tekst en (iPhone)foto's: @miriamvandermeer | www.agreylady.nl