Manger avec les yeux (oftewel eten met de ogen): zo luidt de titel van de expositie in het mooie Museum Belvédère in het Friese Heerenveen. Die naam van de tentoonstelling duidt op de door hem geportretteerde etenswaren, want Martin Jarrie is meester in het afbeelden van smakelijk ogende stukken fruit en groenten. Maar meer nog is deze benaming gebaseerd op een uitspraak van de Franse kunstenaar (en voor het gemak vertaald naar het Nederlands): "ik heb de schilderkunst met mijn ogen gegeten". Ik denk dan: zoals je ook een boek kunt verslinden.
Hoe dat zit? Kijk en lees mijn betoog over de presentatie van het werk van een 'verhalenverteller' pur sang.
Een verhalenverteller. Mmmm? Een modewoord. Te pas en te onpas wordt iemand een 'storyteller' genoemd. Maar in dit geval wel toepasselijk, want Martin Jarrie* staat in de eerste plaats bekend als illustrator van (kinder-)boeken en artikelen in toonaangevende kranten en tijdschriften.
Martin Jarrie verbeeldt (fictie) en informeert (non-fictie) al tekenend en schilderend. Hij maakt bij een sprookje, essay, column of artikel de sfeerbepalende illustratie en zoals je hier kunt zien, is zijn beeldend vermogen bijzonder groot. Jarrie is gezegend met een ongeremde fantasie die gepaard gaat met een enorm schilderplezier (lees ik in het schrijven bij de expositie).
* In 1953 geboren - met de naam Jean-Pierre Moreau - als negende kind van keuterboerende ouders op het platteland van de Vendée in Frankrijk.
Het mooie museum* - waar moderne en hedendaagse kunst en het Fries historisch landschap elkaar ontmoeten - opende in 2004 haar deuren. Het was een langgekoesterde wens (al sinds de jaren vijftig) van drie mannen: Thom Mercuur, Sjoerd de Vries en Boele Bregman. Alle drie Fries tot in hun tenen en de laatste twee ook zelf kunstenaar. "Met name Thom Mercuur (kunstverzamel- en handelaar, curator, galeriehouder en uitgever) droomde al geruime tijd van het opzetten van een eigen museum, een grote 'kijkdoos' voor kunst. Na veel tegenslag is het hem gelukt en verwezenlijkte hij in samenwerking met de anderen zijn museum" (aldus W.), waarvan hij zelf de eerste directeur werd.
* In 2006 werd het verkozen tot BNA-gebouw van het jaar en dat is de belangrijkste Nederlandse architectuurprijs.
Hoe dat zit? Kijk en lees mijn betoog over de presentatie van het werk van een 'verhalenverteller' pur sang.
 |
| 1. Rode kool gesneden | 2018. 2. Een van de llustraties in een boek over bijenhouderij. 3. Zaaloverzicht. 4. Uit 'Hyacinthe et Rose' | 2010. |
Martin Jarrie verbeeldt (fictie) en informeert (non-fictie) al tekenend en schilderend. Hij maakt bij een sprookje, essay, column of artikel de sfeerbepalende illustratie en zoals je hier kunt zien, is zijn beeldend vermogen bijzonder groot. Jarrie is gezegend met een ongeremde fantasie die gepaard gaat met een enorm schilderplezier (lees ik in het schrijven bij de expositie).
* In 1953 geboren - met de naam Jean-Pierre Moreau - als negende kind van keuterboerende ouders op het platteland van de Vendée in Frankrijk.
ongeremde fantasie en enorm schilderplezier
De tekeningen en schilderijen van Jarrie doen mij denken aan van die botanische prenten in oude boeken en schoolplaten met als onderwerp 'de kennis der natuur'. Die prentenboeken en platen waren schoolvoorbeelden van het zogenaamde 'aanschouwelijk' onderwijs ("Aanschouwelijk onderwijs berust op het beginsel, dat men den leerling in de gelegenheid stelt, door middel van eigen aanschouwing en onderzoek, van eigen waarneming derhalve, kennis op te doen", Bron: Oosthoek, 1916).
En die associatie is niet zo gek, want 'plaatjesboeken' staan aan de basis van Jarrie's kunstenaarschap. En dan niet van die mooie, vaak sprookjesachtige boeken zoals hij die zelf verluchtigt. Prentenboeken waarin tekst en illustraties elkaar aanvullen en samen een verhaal vertellen. Nee, als kind had hij weinig anders om zich in te verdiepen dan de catalogi van een postorderbedrijf voor agrarische producten, met daarin plaatjes van bloembollen, zaden en kweekgoed en allerhande 'boerse' gereedschappen. Al die illustraties en foto's van te bestellen items maakten een onuitwisbare indruk op het kind, dat van huis uit weinig of geen kunstzinnige aansporing of stimuli meekreeg.
Met een niet te stuiten scheppingsdrang volgde de kunstenaar in de dop een opleiding aan een Franse kunstacademie, om daarna - puur voor het broodnodige op de plank - aan de slag te gaan als 'boek-verluchtiger'. Na zo'n tien jaar van hyperrealistisch tekenen en schilderen, ontwikkelde Martin Jarrie alsnog een meer persoonlijke en schilderachtige stijl. Met een heel eigen beeldtaal vol avontuur. Plat en daardoor ietwat naïef en altijd kleurrijk. Uniek en niet te missen.
Het zwart-basaltstenen, langgerekte gebouw** heeft in het middendeel - waar het restaurant is gevestigd (dat hoog scoort in mijn 'grote-kroketten-op-brood-in-museumcafés-test) - en kijkend over het water, een weids panorama. Je kijkt uit op een landgoed met de voorname buitenplaats Oranjewoud. Ooit - in de 18e eeuw - lusthof van de Oranje Nassau's, oftewel ons koningshuis.
* wijk = watergang: een wijk werd gegraven voor de afwatering van het veen en de afvoer van de turf per schip. ** 104 meter lang en 13 meter breed.
Ecologisch ook, want in de ruime voegen tussen de enigszins bemoste natuurstenen platen op de buitenmuren, kunnen verschillende soorten vogels en vleermuizen die in het natuurgebied huishouden, een goed onderkomen vinden.
En die associatie is niet zo gek, want 'plaatjesboeken' staan aan de basis van Jarrie's kunstenaarschap. En dan niet van die mooie, vaak sprookjesachtige boeken zoals hij die zelf verluchtigt. Prentenboeken waarin tekst en illustraties elkaar aanvullen en samen een verhaal vertellen. Nee, als kind had hij weinig anders om zich in te verdiepen dan de catalogi van een postorderbedrijf voor agrarische producten, met daarin plaatjes van bloembollen, zaden en kweekgoed en allerhande 'boerse' gereedschappen. Al die illustraties en foto's van te bestellen items maakten een onuitwisbare indruk op het kind, dat van huis uit weinig of geen kunstzinnige aansporing of stimuli meekreeg.
 |
| 1. Kolchoze | 2007. 2. Groente & fruitportretten. 3. Illustratie voor een artikel in een tijdschrift. 4. Zaaloverzicht. 5. Serie recente werken | 2019. 6. Zonder titel | 2019. |
boekverluchtiger
En al die werken hangen nu mooi te wezen in de tentoonstelling 'Manger avec les yeux' in Museum Belvédère. Het is een overzicht geworden van zijn charmante, eigenzinnige en vrolijkstemmende (gebonden én vrije) teken- en schilderwerk vanaf de jaren negentig. En hoewel Martin Jarrie in zijn vaderland Frankrijk al een bekende naam is, is hij nu voor het eerst in Nederland in een museale zetting te zien.gecomponeerde beeldverhalen
En over het Heerenveense kunsthuis wil ik je graag wat meer vertellen. Mijn bezoek deze week was een allereerste kennismaking met Museum Belvédère (voor moderne en hedendaagse kunst) en wat is die naam goed gekozen. Want Museum 'Mooi uitzicht' ligt als een lange doos dwars op, en over een vaart die in de volksmond (en ietwat hoogmoedig) 'grand canal' wordt genoemd, maar ook wel Prinsenwijk*.Het zwart-basaltstenen, langgerekte gebouw** heeft in het middendeel - waar het restaurant is gevestigd (dat hoog scoort in mijn 'grote-kroketten-op-brood-in-museumcafés-test) - en kijkend over het water, een weids panorama. Je kijkt uit op een landgoed met de voorname buitenplaats Oranjewoud. Ooit - in de 18e eeuw - lusthof van de Oranje Nassau's, oftewel ons koningshuis.
* wijk = watergang: een wijk werd gegraven voor de afwatering van het veen en de afvoer van de turf per schip. ** 104 meter lang en 13 meter breed.
Ecologisch ook, want in de ruime voegen tussen de enigszins bemoste natuurstenen platen op de buitenmuren, kunnen verschillende soorten vogels en vleermuizen die in het natuurgebied huishouden, een goed onderkomen vinden.
 |
| 1. Looierijen in werking | 2012. 2. They had a dream. 3. Zaaloverzicht. 4. Illustratie uit 'La vie des gens'. 5. Struik-vrouw | Zondertitel | Steen-man | 3 huisjes | 2019. 6. Illustratie bij een artikel in een tijdschrift. |
* In 2006 werd het verkozen tot BNA-gebouw van het jaar en dat is de belangrijkste Nederlandse architectuurprijs.
opvallend onopvallend
Een kijkdoos voor Friese kunst wel te verstaan, want speciaal daarvoor is Belvédère opgezet. In de vaste collectie veel werken van belangrijke Friese of Noord-Nederlandse kunstenaars of - toch op zijn minst - "geestverwanten" uit binnen- en buitenland. Want "voor de Friese kunstenaars wordt het museum een thuishaven: een plek die ze als eenlingen in de kunst nooit hebben gehad" verdedigt Museum Belvédère hun vaste collectiebeleid van 'Friese Kunstenaars Eerst'. En terecht natuurlijk, want als er ergens plaats zou moeten zijn, dan toch zeker in de eigen provincie.
Naast een paar knappe staaltjes penseelkunst van Mankes, zag ik tijdens mijn bezoek ook mooi werk van Thijs Rinsema, Theo Lohmann, Lou Loeber en consorten. Maar - lekker boeiend - (niet!), want in de 1e week van maart wordt juist die vleugel omgebouwd voor een nieuwe expositie.
Soit. Tot zover mijn relaas vanuit de 'pronkzaal van Friesland'. En ja, het vergt enige voorbereiding alvorens je vanuit de Randstad of het zuiden van het land en reizend met het OV, het fraaie museum in Heerenveen kunt bezoeken. Oftewel knudde met een rietje. Maar neem van mij aan: het is alleszins de moeite waard.
Ik sis dwaan!
-X-
KIJKWIJZER
Tekst en alle (iPhone) foto's: @miriamvandermeer | www.agreylady.nl (laatste foto: @museumbelvedere).
in monumint foar kwetsberens
En nu moet ik eerlijk toegeven dat ik geen kenner ben van Friese kunst. Tenminste, het houdt niet over. Jan Mankes (1889-1920), die ken ik. Een geweldig kunstschilder. Belvédère heeft een grote verzameling en een deel daarvan zal in het najaar, onder de noemer 'Jan Mankes en de dieren' te zien zijn.Naast een paar knappe staaltjes penseelkunst van Mankes, zag ik tijdens mijn bezoek ook mooi werk van Thijs Rinsema, Theo Lohmann, Lou Loeber en consorten. Maar - lekker boeiend - (niet!), want in de 1e week van maart wordt juist die vleugel omgebouwd voor een nieuwe expositie.
 |
| 1. Jan Mankes | Sneeuwlandschap met sloot | 1913. 2. Lou (Louise Marie) Louber | Pier | ongedateerd. 3. Jeroen Allart. 4. Theo Lohmann | Tulpenveld | 1929. |
Ik sis dwaan!
-X-
KIJKWIJZER
- De expositie 'Manger avec les yeux' is te zien tot en met 5 april 2020 - verlengd t/m 28 juni 2020
- Martin Jarrie wordt in Nederland vertegenwoordigd door Adoráble Art+Design in Den Haag;
- Bij de expo is ook een prentenboekwerk (aka catalogus) te koop met tekst van gastconservator Hans Boer. De prijs is € 19,95 (in de museumwinkel en online);
- Vanaf 7 maart ook in Museum Belvédère: 'Relaties & Contrasten', een vertoning met de verzameling van Galerie Collection d’Art in Amsterdam. Tussen 1969 en 2004 exposeerde en verzamelde Cora de Vries en haar (in Friesland geboren) echtgenoot Hans talloze kunstenaars. Te zien zullen zijn: (o.a.) Willem de Kooning, Armando, Eugène Brands, Constant, Karel Appel, Jan Schoonhoven, JCJ Vanderheyden en Bram Bogart;
- De bereikbaarheid van Museum Belvédère met het openbaar vervoer is dus wel een dingetje (zeg maar). Ik adviseer je dan ook om eerst even de bezoekersinformatie te raadplegen en als het ff kan (...) reserveer dan OV-fietsen bij station Heerenveen.
Tekst en alle (iPhone) foto's: @miriamvandermeer | www.agreylady.nl (laatste foto: @museumbelvedere).
