kunst

Keith Haring in Bozar in Brussel: kunst die geen kunst is...

29 januari 2020
Kunst die "geen kunst is". Althans? Het handelsmerk van Keith Haring was veel meer een (bedrieglijk) eenvoudige, cartooneske tekenstijl met dikke contourlijnen. Helemaal in de geest van die tijd: de jaren tachtig van de vorige eeuw. Zijn beeldtaal universeel. Typerend zijn de blaffende honden, kruipende baby’s en over elkaar buitelende peperkoek-mannetjes. Door iedereen begrepen en daardoor zo krachtig. Maar vergis je niet: het is niet zo vrolijk als het lijkt.

moderne hiërogliefen

Het Brusselse Bozar brengt momenteel (en naar eigen zeggen) "een grote retrospectieve met werk van de legendarische Amerikaanse kunstenaar Keith Haring". Ik bezocht deze 'grote retrospectieve' en maakte daarvan mijn eigen beeld|taal: een blogpost.
Kijk en lees je mee?




Als je beaux arts (oftewel 'schone kunsten') met een Franse tongval uitspreekt, dan krijg je - fonetisch - Bozar, vandaar deze naam voor het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel, dat - samen met het Tate Liverpool en Museum Folkwang - de hier beschreven tentoonstelling organiseert. (Al eerder te zien in Liverpool, nu in Brussel en vervolgens naar Essen).
Een vertoning met het werk van Keith Haring (1958-1990), dertig jaar na zijn tragische dood op 31-jarige leeftijd. Aan het aidsvirus (allicht, zou ik willen zeggen): aan die rampzalige ziekte stierven toentertijd onnoemlijk veel mensen en juist in de bloei van hun leven. Vooral gay en biseksuele mannen werden sterker getroffen dan wie dan ook en tot op de dag van vandaag zijn de gevolgen van de aids-epidemie voelbaar.

kort maar krachtig

Hij was een icoon: in zijn zo korte kunstenaarscarrière bouwde hij bij leven al een stevige internationale reputatie op. Samen met Andy Warhol en Roy Lichtenstein stond hij symbool voor de Popart, een betiteling die voor Haring maar gedeeltelijk opgeld doet. (Zelf geen voorstander van de consumptie-maatschappij, zoals te doen gebruikelijk in deze kunststijl. In tegendeel zelfs).

Haring - zoon van een cartoonist, werd geboren in Reading, Pennsylvania (USA). Aangemoedigd door zijn vader en beïnvloed door de strips van Walt Disney en illustraties in kinderboeken, tekende hij al van jongs af aan. Als kind ook al geïnteresseerd in kunst, studeerde hij eind zeventiger jaren enige tijd aan de 'School of Visual Arts' in New York. Kunst die geen kunst is? Haring wist wat hij deed: hij was wel degelijk kunstzinnig-theoretisch onderlegd.

anonieme spuitgasten

In de grote (Noord-Amerikaanse) steden zag je toentertijd overal graffiti: in de haast gezette tags, want de 'wildspuiter' wilde de politie vóór zijn (het was immers verboden). Haring bewonderde die anonieme spuitgasten met hun gestileerde letters en met vaste hand gespoten vloeiende lijnen.







(Ook) Haring vond dat kunst toegankelijk moest zijn voor jan en alleman, vandaar dat ook hij de straat en de ondergrondse verkoos als zijn canvas. Daar kon hij groot(s) werken en die voorliefde blijkt uit de enorme mural die hij in 1986 maakte op het 'Foodcenter' in Amsterdam-West (bij mij 'om de hoek'). En áls hij al doek als ondergrond gebruikte, dan het liefst het goedkope geplastificeerd zeildoek. 

the public has a right to art

Hij had een ongekende scheppingsdrang. Tussen 1980 en 1985 struinde hij de New Yorkse metrogangen af op zoek naar reclameborden die tijdelijk waren beplakt met zwart papier, in afwachting van nieuwe commerciële uitingen. Vervolgens tekende hij er met wit krijt in razend tempo naïeve figuren op: hij maakte er tienduizenden. "Maar soms was hij niet snel genoeg. Hij is er meerdere malen voor opgepakt*.''
Deze niet gesigneerde werken en het openbare creatieproces ervan, maakten van Haring een media-fenomeen. Steeds meer mensen begonnen zijn metrotekeningen mee te nemen", leer ik uit het handzame bezoekersgidsje bij de expositie. Zeer tegen de zin van Haring werden ze vervolgens voor veel geld verkocht (en dat betekende het einde van deze 'openbare werken' van Haring).
* bron: de Keith Haring Foundation in New York.

wereldverbeteraar van jewelste

Haring was een wereldverbeteraar van jewelste: maker van clowneske, drukbevolkte werken met een niet mis te verstane sociale betrokkenheid: hij was tegen het kapitalisme, de gekte van de massamedia en de massaconsumptie, tegen religie in het algemeen, de dreiging van een kernoorlog en de Apartheid in Zuid-Afrika in het bijzonder.
Hij stond zelf vaak op de barricade, zeker als het campagnes betrof voor vrije, maar vooral veilige seks. Homofobie was in de jaren 80 in de Verenigde Staten (en overal elders) nog schering en inslag en Haring was een groot voorvechter voor gelijke rechten. Hij maakte veelvuldig gay pride (muur-) schilderingen. Daarnaast gebruikte hij de 'roze driehoek': het - in de zeventiger jaren door de LBGTI-beweging overgenomen symbool uit nazi-Duitsland, dat gebruikt werd als 'merkteken' voor homo- en biseksuele mannen en transseksuele vrouwen (een variant op de gele Joodse ster).






Haring werd al snel beroemd bij het grote publiek, desondanks bleef hij actief in de underground scene en het alternatieve circuit, zelf een behoorlijk feestbeest zijnde.
Hij maakte meerdere tentoonstellingen (inclusief de aankondigingen, vaak op gefotokopieerde A-viertjes) in de roemruchte uitgaansgelegenheid 'Club 57' in het bohemienne, vrijgevochten East Village, downtown Manhattan. Hangout voor performance- en beeldend kunstenaars, (punk en new wave) muzikanten, schrijvers en dichters. Grace Jones, Madonna, Andy Warhol, Jean-Michel Basquiat en vele anderen. Iedereen kon er openlijk zijn wie hij of zij was of wilde zijn (ook 'just for one night') en genieten van de ongekende mogelijkheden van urban citylife.

feestbeest

Een brandende bijbel, bloedende aarde, vertrapte personen, een 'geldmonster' dat mannetjes vermorzelt, kruizen die mensen doorboren en zwarte figuren die aan de leiband lopen van witte soortgenoten. "Dat de werken bijna allemaal zonder titel zijn, is bewust. Haring kon zich enorm boos maken over toestanden, maar wilde niemand zijn visie opdringen. Iedereen mag zelf bepalen wat hij in de werken ziet", aldus een woordvoerder van de Keith Haring Foundation (in een artikel in het AD van sept. 2015 en vandaar ook geen bijschriften bij de foto's).

"Er bestaat voor mij geen verschil tussen een tekening die ik in de metro maak en een werk dat voor duizenden dollars wordt verkocht. Er zijn vanzelfsprekend verschillen in context en middelen, maar de bedoeling blijft hetzelfde."





2e foto: Keith Haring door Robert Mapplethorpe bij Gladstone Gallery tijdens @brafaartfair. 
"Het chronologisch en thematisch parcours" in het Brusselse Bozar "toont een breed palet van Harings kunstenaarspraktijk, met meer dan 85 tekeningen en schilderijen die worden aangevuld met video's, collages, posters, murals, archiefmateriaal...."

Het werk van Keith Haring is herkenbaar in één oogopslag.


-X-


KIJKWIJZER

Keith Haring bij de mural op het Foodcenter in Amsterdam. (De maker van de foto heb ik niet kunnen achterhalen).
Tekst en (iPhone)foto's: @miriamvandermeer | www.agreylady.nl 
Labels:  

Auto Post Signature

Auto Post Signature