Diamonds are forever en dat gold zeker in Russische hofkringen in de negentiende en vroeg twintigste eeuw, zoals blijkt uit de grote en vooral schitterende (hoe toepasselijk in dit verband) collectie bling bling die vanaf 14 september te zien is in het Amsterdamse filiaal van de Hermitage. Een vertoning die de naam 'Juwelen! Schitteren aan het Russische hof' kreeg.
De afgelopen weken zijn er vanuit St.-Petersburg (Rusland) - met gepantserd waardetransport en bewakers maatje klerenkast - zo'n 300 oogverblindende sieraden, snuifdozen, horloges, klein wapentuig en waaiers richting het museum aan de Amstel verscheept. En allemaal rijkelijk bezet met diamanten, briljanten, smaragden, parels, saffieren, amethisten, robijnen... (ho maar, you get my drift).
Dompel je onder in 'karrenvrachten' juwelen die ooit in het bezit waren van de high society van het tsaristische Rusland.
Ikzelf ben helemaal niet zo van de glitter and glamour, dus dat 'diamonds are a girls best friends' gaat voor mij niet op. En dat geldt volgens mij voor veel meer vrouwen (en mannen?). Wat jij? Maar in het tsaristisch Rusland konden ze er geen genoeg van krijgen. Het stereotype beeld van de enorm overdadige luxe en de fenomenale rijkdom van de Russische tsaren en tsarina's inclusief hun gigantische hofhouding blijkt helemaal te kloppen. Het kon niet op met die pracht en praal. (Nou ja, uiteindelijk ging het natuurlijk wel goed fout, met het uitbreken - in 1917 - van de communistische revolutie).
Neem (ook) Tsarina Alexandra Fjodorovna: een negentiende eeuwse fashionista avant la lettre. Op zaal - op een van de fel turquoise geverfde muren, hangt een groot ten voeten uit portret en daarop draagt zij een enorm lang parelcollier. Zo lang: het lijkt wel een driedubbel springtouw wat zij om haar nek heeft. En dan te bedenken dat "cultivé parels toen nog niet bestonden", aldus juwelenhistoricus Martijn Akkerman (bekend van 'Tussen Kunst en Kitsch' en zijn sieradencolumn in het tv-programma 'Blauw Bloed'). "Om één fatsoenlijke parel te vinden moest je zo'n 15.000 oesters openen."
Kun je nagaan.
* grootvorstin van Rusland uit het huis Romanov, was als echtgenote van koning Willem II van 1840 tot 1849 koningin der Nederlanden en groothertogin van Luxemburg (W).
Enthousiast wordt hij als hij het beeld schetst van al die dames in galajurken met fonkelende opsmuk die door de met honderden kaarsen verlichte balzaal walsten. Zet je veiligheidsbril maar op, want de schittering moet oogverblindend zijn geweest.
Als in een sprookje, maar dan echt.
Zelf is Martijn Akkerman (ook) bijzonder gecharmeerd van gietijzeren bijoux (want één van de vier door hem geschreven artikelen in de catalogus heeft deze 'Fer-de-Berlin'-sieraden als onderwerp).
Om verschillende redenen zijn er door de eeuwen heen ook minder kostbare (soms zelfs 'waardeloze') materialen gebruikt - zoals gietijzer - en wanneer die sieraden dan uit de mode raakten, werden ze vaak vernietigd. Daarom zijn dergelijke hebbedingen zeldzaam en dus zeer gewild bij verzamelaars. In de tentoonstelling ligt een gietijzeren ketting van de vorsten Joesoepov, gemaakt in Duitsland in de periode 1830-1840. (Ook) mooi!
Nóg een eyecatcher in de vertoning is de diadeem van tsarina Maria Fjodorovna (kijk ook naar het prachtige portret van deze adellijke dame), maar vergeet vooral al die Russische namen (die klinken als figuren uit de romans van Leo Tolstoj..., maar goed, ik dwaal af). Beter is het om de periode in de gaten te houden: er zijn prachtige voorbeelden uit de rococo, empire, romantiek tot art nouveau.
Het rond 1885 gemaakte sieraad "wordt toegeschreven aan Michail Perchin, een van de belangrijkste goudsmeden van hofleverancier (Carl) Fabergé. Het juweel, een bruikleen van het Fabergé Museum in het Duitse Baden-Baden, is uitgevoerd in zilver met een gouden achterzijde en bezet met ontelbare briljantgeslepen diamanten. Op drie plaatsen in het diadeem hangen slingers van diamanten, zgn. 'pampilles', die een cascade, een waterval van schittering veroorzaken bij beweging van het hoofd."
Mooi en prominent, draait dit bijou rond op een draaischijf, zodat je het van alle kanten kunt bewonderen.
En zeg nooit tiara (nou ja, liever niet), aldus Martijn Akkerman tijdens de pers-voorbeschouwing (en in een column over dit onderwerp in de catalogus). "In Nederland spreken we - ook Maxima - van een diadeem." Diadème, in chique Frans, mag ook.
Aan de muren in de Grote Zaal hangen prachtige portretten van chique dames en heren in vol ornaat en tierelantijnen. Die van Maria Fjodorovna (van schilder Ivan Nikolajevitsj Kramskoj uit 1881) trof mij bijzonder aangenaam en hetzelfde geldt voor de geschilderde beeltenis van mooiboy én vorst Aleksandr Gortsjakov, rond 1904 door Nikolaj Bogdanov-Belski (en te zien op de 1e verdieping). Uit het portret spreekt een 'player'.
* 'Juwelen!' is de tweede cadeauvoorstelling wegens het 10-jarige bestaan van de Hermitage Amsterdam. Over de eerste jubileumexpositie, genaamd 'De Schatkamer!', schreef ik een blogbericht en daarin lees je ook over het hoe en wat van het Hermitage-imperium.
Nog meer pikanterieën? De tentoonstelling kent ook een afdeling 'juwelen met geheimen'. Naast medaillons met beeltenissen of haarlokken van geliefden (soms als rouwsieraden), ook bijous met een 'dubbele bodem': de ideale plek voor erotische plaatjes.
Tjonge, tjonge, ik kan nog wel uren doorgaan (maar dat doe ik niet, hoor). Ik heb nooit geweten dat sieraden zo tot de verbeeldingen kunnen spreken. Vandaar ook mijn oproep: als het even mogelijk is, ga dan vooral zelf kijken! Mét de audiotour, want die maakt het extra spannend. Echt!
-X-
De expositie 'Juwelen! Schitteren aan het Russische hof' is verlengd tot 1 september 2020!
Boek je ticket op bezoekersinformatie.
P.s. Mijn foto's van de juwelen zijn van zeer slechte kwaliteit, dus ik gebruik her en der persbeelden.
Tekst en (iPhone)foto's ©MiriamvanderMeer | www.agreylady.nl tenzij anders vermeld.
De afgelopen weken zijn er vanuit St.-Petersburg (Rusland) - met gepantserd waardetransport en bewakers maatje klerenkast - zo'n 300 oogverblindende sieraden, snuifdozen, horloges, klein wapentuig en waaiers richting het museum aan de Amstel verscheept. En allemaal rijkelijk bezet met diamanten, briljanten, smaragden, parels, saffieren, amethisten, robijnen... (ho maar, you get my drift).
Dompel je onder in 'karrenvrachten' juwelen die ooit in het bezit waren van de high society van het tsaristische Rusland.
 |
| 1. Juwelenkistje Augsburg, eind 17de eeuw, ©State Hermitage Museum, St. Peterburg. 2. De Hermitage Amsterdam. 3. Ivan Kramskoj, Portret van tsarina Maria Fjodorovna, 1881. |
smaragden als lucifersdoosjes
De pronkzucht van de Romanovs, de hen omringende upper class en zeker ook van 'onze' Anna Paulowna* was grenzeloos en ongekend. De juwelencollectie van laatstgenoemde schijnt bijvoorbeeld legendarisch te zijn geweest, zo lees ik in de bij de tentoonstelling uitgebrachte catalogus.Neem (ook) Tsarina Alexandra Fjodorovna: een negentiende eeuwse fashionista avant la lettre. Op zaal - op een van de fel turquoise geverfde muren, hangt een groot ten voeten uit portret en daarop draagt zij een enorm lang parelcollier. Zo lang: het lijkt wel een driedubbel springtouw wat zij om haar nek heeft. En dan te bedenken dat "cultivé parels toen nog niet bestonden", aldus juwelenhistoricus Martijn Akkerman (bekend van 'Tussen Kunst en Kitsch' en zijn sieradencolumn in het tv-programma 'Blauw Bloed'). "Om één fatsoenlijke parel te vinden moest je zo'n 15.000 oesters openen."
Kun je nagaan.
* grootvorstin van Rusland uit het huis Romanov, was als echtgenote van koning Willem II van 1840 tot 1849 koningin der Nederlanden en groothertogin van Luxemburg (W).
Mmmooie ppparels, fffijne pppparels
Akkerman kan heel smakelijk vertellen over zijn passie voor sieraden in het algemeen en de in 'Juwelen! Schitteren aan het Russische hof' vertoonde in het bijzonder en hij was dan ook de uitgelezen persoon om de audiotour in te spreken. Al luisterend blijken er flink wat sterke verhalen te vertellen over de puissante rijkdom van de Russische rich and famous.Enthousiast wordt hij als hij het beeld schetst van al die dames in galajurken met fonkelende opsmuk die door de met honderden kaarsen verlichte balzaal walsten. Zet je veiligheidsbril maar op, want de schittering moet oogverblindend zijn geweest.
Als in een sprookje, maar dan echt.
 |
| 1. Waaier, 1890-1900 en schoenen, 1890-1910. 2. Charles-Francois Jalabert, 'Nadezjda Polovtsova', 1870-1875. 3. Galajapon voor het hof, begin 20e eeuw. 4. Tsarina Alexandra Fjodorovna, geschilderd door Christina Robertson, 1840-1841 (let op het driedubbel parelsnoer). |
Om verschillende redenen zijn er door de eeuwen heen ook minder kostbare (soms zelfs 'waardeloze') materialen gebruikt - zoals gietijzer - en wanneer die sieraden dan uit de mode raakten, werden ze vaak vernietigd. Daarom zijn dergelijke hebbedingen zeldzaam en dus zeer gewild bij verzamelaars. In de tentoonstelling ligt een gietijzeren ketting van de vorsten Joesoepov, gemaakt in Duitsland in de periode 1830-1840. (Ook) mooi!
het is niet al goud wat er blinkt
Maar het pronkstuk van de tentoonstelling (en beeldbepalend in de marketingcampagne rondom de expo) is een zgn. 'bloemenboeket', te dragen als broche, propvol met edelstenen van keizerin Elisabeth (van 1741 tot 1761 tsarina van Rusland). Door zijn theatrale, show off uitstraling vind ik deze sierspeld (een karig woord voor zo'n joekel) haast kitscherig aandoen. Want hoeveel glitters wil je hebben? 400 briljanten, meer dan 450 kleine roosgeslepen diamanten, blauwe en gele saffieren, robijnen, chrysolieten, topazen, granaten, smaragden etc. "(...) Om het boeket te verlevendigen (is dat nodig dan?) én als grapje heeft Pauzié, de maker, een insect toegevoegd, zittend op een smaragden takje."Nóg een eyecatcher in de vertoning is de diadeem van tsarina Maria Fjodorovna (kijk ook naar het prachtige portret van deze adellijke dame), maar vergeet vooral al die Russische namen (die klinken als figuren uit de romans van Leo Tolstoj..., maar goed, ik dwaal af). Beter is het om de periode in de gaten te houden: er zijn prachtige voorbeelden uit de rococo, empire, romantiek tot art nouveau.
Het rond 1885 gemaakte sieraad "wordt toegeschreven aan Michail Perchin, een van de belangrijkste goudsmeden van hofleverancier (Carl) Fabergé. Het juweel, een bruikleen van het Fabergé Museum in het Duitse Baden-Baden, is uitgevoerd in zilver met een gouden achterzijde en bezet met ontelbare briljantgeslepen diamanten. Op drie plaatsen in het diadeem hangen slingers van diamanten, zgn. 'pampilles', die een cascade, een waterval van schittering veroorzaken bij beweging van het hoofd."
Mooi en prominent, draait dit bijou rond op een draaischijf, zodat je het van alle kanten kunt bewonderen.
 |
| 1. Arkadi en Joelia Teljakovskaja, 1848 door Gavriil Jakovlev. 2. Bloemenboeket van edelstenen St. Peterburg, Jérémie Pauzié, 1740-1750 ©State Hermitage Museum, St.Petersburg. 3. Horloge, Frankrijk, Léonard Bordier, eind 18de, begin 19de eeuw. ©State Hermitage Museum, St. Peterburg. 4. Tsarina Elisabeth, kunstenaar onbekend, 1750-1800. |
geen tiara, maar diadeem
Denk niet dat je 'alleen maar' glimmers te zien krijgt in deze 2e jubileumtentoonstelling*, want daarnaast zijn er ook zo'n 100 schilderijen, (gala)japonnen, herenkostuums en allerhande accessoires te bewonderen. Tweehonderd jaar rijkdom en extravagantie.Aan de muren in de Grote Zaal hangen prachtige portretten van chique dames en heren in vol ornaat en tierelantijnen. Die van Maria Fjodorovna (van schilder Ivan Nikolajevitsj Kramskoj uit 1881) trof mij bijzonder aangenaam en hetzelfde geldt voor de geschilderde beeltenis van mooiboy én vorst Aleksandr Gortsjakov, rond 1904 door Nikolaj Bogdanov-Belski (en te zien op de 1e verdieping). Uit het portret spreekt een 'player'.
* 'Juwelen!' is de tweede cadeauvoorstelling wegens het 10-jarige bestaan van de Hermitage Amsterdam. Over de eerste jubileumexpositie, genaamd 'De Schatkamer!', schreef ik een blogbericht en daarin lees je ook over het hoe en wat van het Hermitage-imperium.
een dubbele bodem
En nu we het toch over verleiden hebben. In de tentoonstelling is ook een 'lijst met verklaringen' opgenomen van de zogenaamde 'mouche' (ook wel tache de beauté): de eigenhandig aangebrachte en toentertijd hoogmodische schoonheidsvlekjes. Een verholen taal voor koketterie en de liefde. Leuk.Nog meer pikanterieën? De tentoonstelling kent ook een afdeling 'juwelen met geheimen'. Naast medaillons met beeltenissen of haarlokken van geliefden (soms als rouwsieraden), ook bijous met een 'dubbele bodem': de ideale plek voor erotische plaatjes.
 |
| 1. Vorst Aleksandre Gortsjakov, ca. 1904 door de kunstenaar Nikolaj Bogdanov-Belski. 2. Snuifdoos, 1778. 3. Dubbelzijdige spiegel met Russisch keizerlijk wapen en kroon, gebruikt door Catharina de Grote (reg. 1762–96). ©State Hermitage Museum, St. Petersburg. 4. De mouche verklaard... 5. Avondjurk door Edwin Oudshoorn, couture collectie s/s 2020. |
-X-
De expositie 'Juwelen! Schitteren aan het Russische hof' is verlengd tot 1 september 2020!
Boek je ticket op bezoekersinformatie.
P.s. Mijn foto's van de juwelen zijn van zeer slechte kwaliteit, dus ik gebruik her en der persbeelden.
 |
| ring, midden 18e eeuw. |
