Ze bereikte de respectabele leeftijd van 98 jaar, de Frans|Amerikaanse Louise Bourgeois. Grande dame van de moderne kunst en vooral bekend van haar spin-sculpturen. Toch heeft ze een breder oeuvre dan alleen die geleedpotigen en dat is goed te zien bij haar buitenbeelden. Zo is het Rijksmuseum in Amsterdam van mening dat de 12 sculpturen die vanaf 25 mei te zien zijn "opgevat kunnen worden als een intiem dagboek". De beeldhouwwerken in de mooie tuinen zouden een overzicht zijn van de "kenmerkende thema’s in Bourgeois' leven en werk."
Dus wat let je? Ik zeg: op een holletje naar het Rijks en dan lekker in de lommer (met het mooie museum in de rug) genieten van de indrukwekkende, soms grote, dan weer bescheidener plastieken van Louise Bourgeois.
Ik kreeg een deskundige rondleiding tijdens de voorbeschouwing en het resultaat daarvan zie je hier. Lees en kijk mee naar mijn impressie van Louise Bourgeois in de Rijksmuseumtuinen.
Het moet een troubled life zijn geweest, dat van Louise Bourgeois (1911, Parijs, Frankrijk - 2010, New York City, VS). Bij mijn voorbereiding op dit artikel stuitte ik op verschillende publicaties over de algehele gemoedstoestand van de kunstenaar, maar allemaal met een hoog psychologie-van-de-koude-grond-gehalte. Tenminste, da's mijn mening.
(Desondanks) een resumé...
Bougeois (wat letterlijk vertaald 'burgerlijk' betekent) werd geboren in een gezin van handelaren en restauratoren van antieke tapijten, met een explosieve en dominante vader die een buitenechtelijke relatie zou hebben gehad, met - of all people - het kindermeisje van Louise. Dat feit zou zijn weerslag hebben gehad op het gezinsleven en daarmee ook op de nog jonge Louise (en die geschiedenis doet dan weer sterk denken aan het levensverhaal van Yayoi Kusama). De kunstenaar in spe zou sterk aan haar vader gehecht zijn geweest, maar na de ontdekking van zijn affaires juist weer een 'ziekelijke haat' tegen hem hebben opgevat. "Woede en jaloezie werden haar drijfveren."
Maar goed, wat de reden ook geweest mag zijn, Louise Bourgeois was wel een gekwelde ziel. Haar hele leven vocht de kleine gestalte (ze was heel petite) tegen haar demonen. Volgens de informatie van het Rijksmuseum komt het zelden voor "dat het oeuvre van een kunstenaar zo nauw aansluit bij zijn of haar leven, dat het bijna lijkt alsof gebeurtenissen en gevoelens een-op-een in het werk zijn verbeeld."
Aanvankelijk studeerde Louise Bourgeois wiskunde aan de Sorbonne in Parijs (de exactheid van het cijferen gaf haar houvast) en na twee jaar - ná de dood van haar moeder, maakte zij de overstap naar de kunsten. In 1935 studeerde ze af en volgde ze - naast haar studie aan de École du Louvre en École des Beaux Arts - atelierlessen bij diverse kunstenaars, waaronder Fernand Léger (en die overtuigde Bourgeois er van dat ze geen schilder, maar meer een beeldhouwer was).
Ook ontmoette ze rond die tijd de Amerikaanse kunsthistoricus Robert Goldwater, waarmee zij in 1938 trouwde. Ze volgde hem in datzelfde jaar naar 'the Big Apple' en kreeg met hem drie zonen. Ze bleef haar leven lang in New York wonen.
Haar levenswerk is verrassend breed en heel divers: van tekeningen naar beelden en van borduurwerk naar installaties waar je U tegen zegt. Zo construeerde de kunstenaar stalen kooien van gaas (soms 'gevangen' door een spin) die de toeschouwer een beklemmend gevoel zouden kunnen geven. Ze doen namelijk denken aan cellen ('Cells'). Behangen met allerlei materialen en attributen zouden de kooien verwijzen naar de kamers in haar ouderlijk huis. "Bourgeois moet zich gevangene van de omstandigheden hebben gevoeld, heen en weer geslingerd door tegenstrijdige loyaliteiten." In de laatste jaren van haar leven maakte de artieste zachte, stoffen creaturen.
Pas rond haar zeventigste kreeg Bourgeois algemene bekendheid naar aanleiding van een grote overzichtstentoonstelling in het MoMa in New York. En (slechts) nadat ook Tate Modern (Londen) en het Centre Pompidou (Parijs) een grote tentoonstelling aan haar werk wijdden, werd ze gerekend tot een van de belangrijkste vrouwelijke kunstenaars van haar tijd.
Haar bronzen sculpturen van monumentale hoog-potige spinnen zijn haar meest tot de verbeelding sprekende schepsels, die overigens pas laat in haar carrière opduiken (rond 1995). Bourgeois maakte daarvan verschillende variaties in verschillende afmetingen. Van de beelden werd normaliter één artists proof gemaakt en vervolgens zes exemplaren.
Er staat een hele grote bij de entree van het Guggenheim Museum in Bilbao (die ik vorig jaar zelf heb mogen bewonderen: zie de laatste foto); heeft ook Ottawa, Canada een exemplaar, zou er een moeten staan bij of in het Tate Modern in Londen (die ga ik over 3 weken bekijken) en heeft het Gemeentemuseum in Den Haag een relatief kleine (binnen)versie.
de kunstwerken van Louise Bourgeois zouden een uitdrukkingsvorm zijn voor de zielenpijn die menselijke relaties veroorzaken. En ja, de sculpturen zijn overrompelend en roepen allerlei verschillende emoties op. Mooi (vooral de spinnen), maar soms ook ongemakkelijk met een ietwat duistere kant.
-X-
Voor bezoekers die meer willen weten over Louise Bourgeois zijn er de komende maanden allerlei rondleidingen, bijvoorbeeld (ook) tijdens de Open Tuinendagen half juni.
Dus wat let je? Ik zeg: op een holletje naar het Rijks en dan lekker in de lommer (met het mooie museum in de rug) genieten van de indrukwekkende, soms grote, dan weer bescheidener plastieken van Louise Bourgeois.
Ik kreeg een deskundige rondleiding tijdens de voorbeschouwing en het resultaat daarvan zie je hier. Lees en kijk mee naar mijn impressie van Louise Bourgeois in de Rijksmuseumtuinen.
 |
| 1. 'Spider Couple', 2003. 2. Alle betrokkenen op een rij: vlnr Jerry Gorovoy (voormalig assistent van Bourgeois en directeur van de Easton Foundation), Ludo van Halem (conservator Moderne kunst van het Rijksmuseum), Taco Dibbits (directeur Rijksmuseum) en Alfred Pacquement (voormalig directeur Centre Pompidou en gastconservator). 3. Waterornament met twee fonteintjes. |
(Desondanks) een resumé...
Bougeois (wat letterlijk vertaald 'burgerlijk' betekent) werd geboren in een gezin van handelaren en restauratoren van antieke tapijten, met een explosieve en dominante vader die een buitenechtelijke relatie zou hebben gehad, met - of all people - het kindermeisje van Louise. Dat feit zou zijn weerslag hebben gehad op het gezinsleven en daarmee ook op de nog jonge Louise (en die geschiedenis doet dan weer sterk denken aan het levensverhaal van Yayoi Kusama). De kunstenaar in spe zou sterk aan haar vader gehecht zijn geweest, maar na de ontdekking van zijn affaires juist weer een 'ziekelijke haat' tegen hem hebben opgevat. "Woede en jaloezie werden haar drijfveren."
my art comes out of (my) problems
Volgens dezelfde bron leverde Louise Bourgeois met haar kunst commentaar "op de strijd tussen de seksen en de narigheid die daarvan het gevolg is." Daar las ik ook dit citaat van de kunstenaar: "mijn werk gaat over pijn, verdriet, angst, agressie, liefde, verlangen, de angst om te falen en verlatenheid."Maar goed, wat de reden ook geweest mag zijn, Louise Bourgeois was wel een gekwelde ziel. Haar hele leven vocht de kleine gestalte (ze was heel petite) tegen haar demonen. Volgens de informatie van het Rijksmuseum komt het zelden voor "dat het oeuvre van een kunstenaar zo nauw aansluit bij zijn of haar leven, dat het bijna lijkt alsof gebeurtenissen en gevoelens een-op-een in het werk zijn verbeeld."
 |
| 1. 'Spider', 1996. 2. 'In and Out #2', 1995-1996. 3. 'Crouching Spider', 2003 en 4. 'The Blind Leading the Blind', 1947-1949. |
Ook ontmoette ze rond die tijd de Amerikaanse kunsthistoricus Robert Goldwater, waarmee zij in 1938 trouwde. Ze volgde hem in datzelfde jaar naar 'the Big Apple' en kreeg met hem drie zonen. Ze bleef haar leven lang in New York wonen.
ze was haar eigen -isme
De kunst van Bourgeois blijkt lastig te definiëren. Hoewel ze exposeerde met abstract-expressionisten en haar werk veel gemeen heeft met het surrealisme en (onbedoeld, naar ik heb begrepen) met feministische kunst, was ze nooit verbonden aan een bepaalde artistieke beweging. Sterker nog, één van de thema's van haar werk was juist de positie van de eenling tegenover de groep. "Ze was altijd haar eigen –isme. Nu eens abstract, dan weer figuratief. Soms surrealistisch, dan weer pijnlijk realistisch."Haar levenswerk is verrassend breed en heel divers: van tekeningen naar beelden en van borduurwerk naar installaties waar je U tegen zegt. Zo construeerde de kunstenaar stalen kooien van gaas (soms 'gevangen' door een spin) die de toeschouwer een beklemmend gevoel zouden kunnen geven. Ze doen namelijk denken aan cellen ('Cells'). Behangen met allerlei materialen en attributen zouden de kooien verwijzen naar de kamers in haar ouderlijk huis. "Bourgeois moet zich gevangene van de omstandigheden hebben gevoeld, heen en weer geslingerd door tegenstrijdige loyaliteiten." In de laatste jaren van haar leven maakte de artieste zachte, stoffen creaturen.
Pas rond haar zeventigste kreeg Bourgeois algemene bekendheid naar aanleiding van een grote overzichtstentoonstelling in het MoMa in New York. En (slechts) nadat ook Tate Modern (Londen) en het Centre Pompidou (Parijs) een grote tentoonstelling aan haar werk wijdden, werd ze gerekend tot een van de belangrijkste vrouwelijke kunstenaars van haar tijd.
 |
| 1. Een van de twee 'Untitled', 2004. 2. (Nogmaals) 'Spider Couple', 2003. 3. 'Quarantania', 1947-1953. 4. en 5. Twee uit de serie 'The Welcoming Hands', 1996. |
Er staat een hele grote bij de entree van het Guggenheim Museum in Bilbao (die ik vorig jaar zelf heb mogen bewonderen: zie de laatste foto); heeft ook Ottawa, Canada een exemplaar, zou er een moeten staan bij of in het Tate Modern in Londen (die ga ik over 3 weken bekijken) en heeft het Gemeentemuseum in Den Haag een relatief kleine (binnen)versie.
"net als de spin was mijn moeder een wever"
De sculpturen in de vrij toegankelijke beeldentuin zijn als een mini-retrospectief. "De twaalf beelden die vanaf dit weekend (en t/m 3/11) in de Rijksmuseumtuinen te zien zijn, kunnen opgevat worden als een intiem dagboek van Louise Bourgeois en geven een overzicht van de kenmerkende thema's in haar leven en werk", lezen we op de website van het Rijks. "Zo verwijzen meerdere beelden naar haar kindertijd. De metershoge 'Spider' (1996), 'Spider Couple' (2003) en 'Crouching Spider' (2003) zijn een hommage aan de beschermende, wevende moeder van Bourgeois", aldus het Rijks. Symbool voor tedere, maar ook verstikkende moederliefde, zeggen weer andere bronnen.beeldhouwen als therapie
"De hoogglans aluminium beelden 'Untitled' (2004) die aan de takken van de vleugelnootboom hangen, zijn een herinnering aan de gewoonte van haar vader om stoelen hangend te bewaren aan de zolderbalken van haar ouderlijk huis. Het moederschap en haar jeugd zijn terugkerende thema’s in Bourgeois' werk, evenals angst, vriendschap, materialiteit en het lichaam."
Mijn conclusie? Associeer er maar lekker op los, zou ik zeggen...
Mijn conclusie? Associeer er maar lekker op los, zou ik zeggen...
 |
| In de (drukke) centrale hal van het Rijksmuseum staan 4 'stoelen' uit de straatmeubilair-serie van Louise Bourgeois, getiteld 'Eye Benches', 1996-1997. |
-X-
Voor bezoekers die meer willen weten over Louise Bourgeois zijn er de komende maanden allerlei rondleidingen, bijvoorbeeld (ook) tijdens de Open Tuinendagen half juni.
En dat is sowieso een goed idee!
Bronnen: Wikipedia, Rob Perree, Volkskrant, Gemeentemuseum Den Haag.
 |
| #memyselfandi bij het Guggenheim Museum in Bilbao (Spanje) bij Maman/Spider van Louise Bourgeois. 2018. |
Tekst en alle (iPhone)foto's: ©MiriamvanderMeer | www.agreylady.nl
