Helemaal tegen de trend in, want we willen toch juist ontspullen? Wegdoen volgens de methode van opruimgoeroe Marie Kondo? Dus hoezo 'Stuff Matters'?
Kunstenaar Jessica Stockholder wil ons doen geloven dat spullen er wél toe doen. Dat die wél belangrijk (zouden) zijn. In het Centraal Museum zie je momenteel een vrolijke en bonte verzameling van - zeg maar gerust (én oneerbiedig), 'een bij elkaar geraapt zooitje'. Plastic Fantastic meets Art History. Want Stockholder neusde in het depot van het Utrechtse museum en combineerde de daar gevonden voorwerpen met eigen werk, waardoor er een blijmoedige totaalinstallatie ontstond.
Kijk mee naar een ontregelende tentoonstelling, waar alledaagse spullen en cultuurhistorische kleinoden "verstrengeld zijn in een kleurige orgie."
"I began, and still do begin." Een mooi motto en de openingszin op de about-pagina van de Amerikaanse kunstenaar Jessica Stockholder (1959, Seattle, USA). "Ik ben begonnen en ik begin nog steeds." Een goeie instelling, die ik maar al te graag tot de mijne maak. Want daar gaat het om in het leven. Aanpakken, starten, in gang zetten en op je nemen. Én doorgaan.
Daarnaast houdt Jessica Stockholder erg van kleur, dat wordt wel duidelijk als je naar haar kunst op haar site kijkt. Maar sinds half april ook in real life: in het Centraal Museum kun je je onderdompelen in de presentatie van een vrolijke hoarder.
Verleden week bezocht ik het museum in de Domstad en daar kreeg ik in eerste instantie de indruk, beland te zijn in een kringloopwinkel.
De kunstenaar begon haar creatieve carrière als schilder, maar bleek al snel meer ruimte nodig te hebben en koos daarom voor sculpturaal werken in de vorm van installatiekunst. De omgeving speelt bij Stockholder een belangrijke rol.
"Zij is geïnteresseerd in de verbindingen die dingen met elkaar aangaan, in de overgangszone, de soms nauwelijks waar te nemen randen, waar objecten elkaar ontmoeten, of waar ze een verbinding aangaan met de omgeving. Deze 'ontmoetingen' beschouwt Stockholder als metaforen voor kwesties van autonomie en individualiteit, niet alleen betreffende het kunstobject of kunstenaarschap, maar op allerlei gebieden van het leven", aldus een recensie in het NRC.
Het zijn vaak heel onverwachte combinaties.
Door deze 'meesterwerken' te combineren met Stockholders plastic galore, krijgen de installaties van mij de kwalificatie 'kringloopkunst' mee en dat bedoel ik zeker niet denigrerend. De objecten worden minder museaal. Minder serieus. Minder 'deftig'.
* meer dan 50.000 stuks.
Stockholder is naast artiest, ook de ontwerper van haar eigen 'Stuff Matters'. "Ik heb objecten uit de collectie van het museum gekozen die met mijn werk resoneren. In zekere zin heb ik de collectie daarbij als één van mijn materialen behandeld, waarbij ik onderzocht hoe de betekenis van elk werk verschuift afhankelijk van de context", aldus de kunstenaar tijdens de pers-voorbeschouwing (en te lezen in het NRC).
"Alle dingen om ons heen hebben standaardmaten en zijn ontworpen voor een specifiek doel, net zoals bij een bouwpakket. In mijn werk volg ik die gebruiksaanwijzing niet precies. Hierdoor benadruk ik juist dat er regels zijn. Als je doet wat er van je verwacht wordt in het leven, zal veel van het leven je juist ontgaan."
Kunstenaar Jessica Stockholder wil ons doen geloven dat spullen er wél toe doen. Dat die wél belangrijk (zouden) zijn. In het Centraal Museum zie je momenteel een vrolijke en bonte verzameling van - zeg maar gerust (én oneerbiedig), 'een bij elkaar geraapt zooitje'. Plastic Fantastic meets Art History. Want Stockholder neusde in het depot van het Utrechtse museum en combineerde de daar gevonden voorwerpen met eigen werk, waardoor er een blijmoedige totaalinstallatie ontstond.
Kijk mee naar een ontregelende tentoonstelling, waar alledaagse spullen en cultuurhistorische kleinoden "verstrengeld zijn in een kleurige orgie."
 |
| 1. 'Lay of the Land', 2014. 2. Onbekend, helaas geen informatie. 3. Zaal-impressie. |
Daarnaast houdt Jessica Stockholder erg van kleur, dat wordt wel duidelijk als je naar haar kunst op haar site kijkt. Maar sinds half april ook in real life: in het Centraal Museum kun je je onderdompelen in de presentatie van een vrolijke hoarder.
Verleden week bezocht ik het museum in de Domstad en daar kreeg ik in eerste instantie de indruk, beland te zijn in een kringloopwinkel.
een vrolijke hoarder
Dat zit zo.
In het door mij veelvuldig bezochte Rataplan-filiaal (in Amsterdam-West), werken vrijwilligers die veel eer leggen in hun werk. Zij putten er voldoening uit om alles op kleur te rangschikken, zo ook op de afdeling 'klein plastic' (huishoudelijk goed). Vergiet, Tupperware, zwemvliezen, siliconen bakvormen, emmertjes, pannenlikkers, (was-) manden, knijpers, ijsklontbakjes, sponzen. Allerlei huis-tuin-&-keuken-dingetjes. Je kunt het zo gek niet bedenken of het ligt er. Een mooie, kleurrijke presentatie en als je dat dan combineert met spullen van andere afdelingen (klein electronica, speelgoed, groot textiel, draden en kabels) en aanvult met ditjes en datjes uit de bouwmarkt, dan kom je in de buurt bij wat Stockholder voor ogen heeft.
In het door mij veelvuldig bezochte Rataplan-filiaal (in Amsterdam-West), werken vrijwilligers die veel eer leggen in hun werk. Zij putten er voldoening uit om alles op kleur te rangschikken, zo ook op de afdeling 'klein plastic' (huishoudelijk goed). Vergiet, Tupperware, zwemvliezen, siliconen bakvormen, emmertjes, pannenlikkers, (was-) manden, knijpers, ijsklontbakjes, sponzen. Allerlei huis-tuin-&-keuken-dingetjes. Je kunt het zo gek niet bedenken of het ligt er. Een mooie, kleurrijke presentatie en als je dat dan combineert met spullen van andere afdelingen (klein electronica, speelgoed, groot textiel, draden en kabels) en aanvult met ditjes en datjes uit de bouwmarkt, dan kom je in de buurt bij wat Stockholder voor ogen heeft.
kringloopkunst
Ontdaan van hun vroegere functie, combineert de kunstenaar doorsnee alledaagsheid. Samenhang en structuur krijgt het werk door het aanbrengen van kleur. Want eigenlijk zijn alle dingen om ons heen als een bouwpakket dat volgens een werkbeschrijving in elkaar gezet moet worden, met een verwachting hoe die spullen dan - na montage - gebruikt moeten worden. De associatie met Ikea ligt hier voor de hand.
Maar dat kan anders. Stockholder haalt uit elkaar en zet opnieuw, en héél anders, weer in elkaar.
Maar dat kan anders. Stockholder haalt uit elkaar en zet opnieuw, en héél anders, weer in elkaar.
 |
| 1. 'Cross National Growth', 2014. 2. 'Inventory #JS455', 2007. 3. Een wandje schilderijen uit het depot met o.a. Vincent van Gogh, 'Stilleven met stenen bak met peren', 1885. 4. 'Inventory #JS393', 2003. 5. Drie tafels uit diverse stijlperioden en 'Warp', 2018. 6. 'Inventory #JS661', 2015. |
"Zij is geïnteresseerd in de verbindingen die dingen met elkaar aangaan, in de overgangszone, de soms nauwelijks waar te nemen randen, waar objecten elkaar ontmoeten, of waar ze een verbinding aangaan met de omgeving. Deze 'ontmoetingen' beschouwt Stockholder als metaforen voor kwesties van autonomie en individualiteit, niet alleen betreffende het kunstobject of kunstenaarschap, maar op allerlei gebieden van het leven", aldus een recensie in het NRC.
assemblagekunst
Goed. (Nou, ja...?). Het komt hier op neer: de kunstenaar koppelt in haar serie 'Assist', eigen werk aan een ander object of een ander kunstwerk, met als doel dat zij elkaar ondersteunen. De creaties kunnen namelijk niet zelfstandig overeind blijven. Door ze te combineren, gaan de beide delen een relatie met elkaar aan en worden die voorwerpen wederzijds afhankelijk.Het zijn vaak heel onverwachte combinaties.
waardeloos en waardevol
Sinds 1992 heeft het Centraal Museum twee kunstwerken van Jessica Stockholder in de collectie en die zijn uiteraard van stal gehaald om - samen met bruiklenen, nieuwe beelden én met een site specific installatie (dus speciaal voor deze tentoonstelling en ter plekke gecreëerd) deel uit te maken van de expositie 'Stuff Matters'. De kunstenaar dook het depot in en koos uit de enorme collectie van het Utrechtse museum* meer dan 60 schilderijen, kasten, antieke spiegels en beelden (etc.) van 45 verschillende makers. Een allegaartje. Van alles wat. Soms ook grote namen: Vincent van Gogh, Gustave Courbet, Gerrit Rietveld, Pyke Koch. En niet altijd in de beste conditie: de boekenkast van Rietveld vertoont gebruiksschade en ook een antieke spiegel heeft zijn beste tijd gehad.Door deze 'meesterwerken' te combineren met Stockholders plastic galore, krijgen de installaties van mij de kwalificatie 'kringloopkunst' mee en dat bedoel ik zeker niet denigrerend. De objecten worden minder museaal. Minder serieus. Minder 'deftig'.
* meer dan 50.000 stuks.
 |
| 1. Een kast (anonieme maker) uit ca. 1500-1550 en 'Assist: 3 squared from the river bank', 2018. 2. Wand met stilleven-schilderijen uit het depot. 3. Uit de kelder: Joep van Lieshout, 3 maal 'Wasbak', 1990/1994/2012. 4. Lieven Hendriks, 'Zonder Titel (vaas)', 2013. 5. 'Between the Lines', 2017. 6. (Deel van) 'In the face of drifting eye', 2019 (met antieke spiegels). |
"Alle dingen om ons heen hebben standaardmaten en zijn ontworpen voor een specifiek doel, net zoals bij een bouwpakket. In mijn werk volg ik die gebruiksaanwijzing niet precies. Hierdoor benadruk ik juist dat er regels zijn. Als je doet wat er van je verwacht wordt in het leven, zal veel van het leven je juist ontgaan."
kleur, vorm en materiaal
De installatie 'Extra Mural Coupling' - speciaal gemaakt voor deze tentoonstelling - laat zien hoe belangrijk de omgeving en de situatie voor de kunstenaar is. Een museumzaal is voor haar geen blank canvas. Alles wat aanwezig is doet mee. Deuren, ramen, lichtschakelaars, trappen, brandblussers. Wanden werden vlammend rood geschilderd, een gevlochten koord verbindt de ene ruimte met de andere en gaat zelfs mee omhoog. Trappen zijn gemaakt van steigerbuizen, waardoor je overzicht én doorzicht krijgt.
plastic galore
Pièce de résistance in de laatste zaal is 'Lay of the Land' (2014): oranje plastic winkelmanden, verkeersspiegels, oosters tapijt, 15 houten barkrukken, hanglampen, ijzerwaren en acrylverf. (...) "De spiegels dienen als oppervlak voor gekleurde verfvlakken, maar ook als middel om het blikveld te verruimen. De lichtarmaturen werpen licht en hun fysieke lichamen vormen een groot oranje volume - als een wolk. De vloer doet net als de laag spiegels dienst als beeldvlak." (Zie 1e foto).
 |
| 1. 'Decals Roam to Move', 2015. 2. Floris Venster, 'Nap met Eieren', 1915. 3. Geen verdere informatie. 4. Zaaloverzicht. 5. Studio Makkink & Bey, 'Prooff Slowcar (prototype)', 2009. 6. Frank Mandersloot, 'Sacco', 1994/1995. |
De tentoonstelling 'Stuff Matters' is messy and funky (zoals kunsthistoricus Miwon Kwon de kunst van Jessica Stockholder ooit omschreef). De expositie is als een over de top toneeldecor.
De expositie is te zien t/m 1 september. Veel kijkplezier!
-X-
Deze zomer worden in de tuin van het Centraal Museum - onder de titel 'Zo Binnen Zo Buiten', (gratis) workshops gegeven. Studenten van de Utrechtse HKU zullen je enthousiasmeren en je begeleiden bij het knutselen. Oftewel: let your own stuff matter!
Hou de website in de gaten voor verdere informatie.
