'Trouble in Paradise' in de Kunsthal Rotterdam

De 'condicio humana': de menselijke conditie, met andere woorden 'de toestand van het mens-zijn', dat is het thema van de, door de schathemeltjerijke en nouveau riche ondernemer Rattan Chadha verzamelde kunstcollectie. En de Kunsthal mag zich gelukkig prijzen, want sinds 7 februari jl. is in deze Rotterdamse expositieruimte een fijne selectie van die 'diepzinnige' kunstwerken te bewonderen. De tentoonstelling kreeg de titel 'Trouble in Paradise' mee.

Wat een feest! De kerngedachte mag dan filosofisch en dientengevolge nogal zwaar op de hand lijken, de kunst is dat geenszins. Je ziet er 70 mooie, toegankelijke en goed te behappen schilderijen, sculpturen, installaties en videowerken, maar die wel "onder je huid gaan zitten" (aldus de gast-locatie in de Maasstad).

"Van sex, drugs en rock ‘n roll tot diepe melancholie en abstractie", aldus de wervende tekst in de handout. Ik zeg: laat maar doorkomen...

1. Michaël Borremans, 'Sweet Disposition', 2003 (oil on canvas). 2. Candice Breitz, 'Queen (A Portrait of Madonna)', 2005 (video-installatie). 3. Marc Bijl, 'Porn', 2006. 

Wat weten we over deze Rattan Chadha, de verzamelaar van al dat in het vooruitzicht gestelde moois?  Ik sla er Wikipedia op na en daar leer ik het volgende. Chadha blijkt van het model 'self-made man'. "Hij is het voorbeeld van een internationaal succesverhaal. De in India (in 1949) geboren zakenman kwam in 1971 naar Nederland met slechts duizend gulden." (Het Financieel Dagblad heeft het over twee duizend gulden).

Hoewel niet heel belangrijk (lekker boeiend!), blijkt de informatie van de digitale encyclopedie (dus) niet helemaal betrouwbaar, vandaar dat ik vanaf hier ook uit andere bronnen put. Want Chadha was (inderdaad) oprichter van MEXX, maar hij verkocht dit modemerk in 2004 (of was het 2001? Ook dat feitje krijg ik niet helder). Momenteel is hij met zijn bedrijf KRC Capital - gevestigd in Voorschoten - o.a. eigenaar van de hotelketen citizenM. In de Quote 500 van 2017 staat hij op plaats 43 met een vermogen geschat op meer dan vijfhonderd miljoen. Chadha woont momenteel in Londen.

art is the father of our time and the mother of our emotion

Goed, dat voor wat betreft de pecunia. Chadha is door zijn doortastende ondernemersgeest in staat om kunst te verzamelen en doet dat al vanaf de jaren 80. En waar hij in eerste instantie nog weinig gestructureerd te werk ging, pakte de collectioneur rond de eeuwwisseling de zaak wat serieuzer aan. Samen met conservator Liesbeth Willems - degene die hem al bijna twintig jaar adviseert - bezocht hij studio's en ateliers, musea en kunstbeurzen en op basis van de daar opgedane kennis kwam er meer lijn in zijn verzameling. 

Het totaal aantal kunstwerken bestaat inmiddels uit zo'n negenhonderd (of is het duizend?) stuks en staat bekend als de KRC-collectie. 

In 2001 kocht Chadha 'Portret van een vrouw' uit 1941 van Francis Picabia (zie foto hieronder). Met dit olieverfschilderij werd de toon gezet. De verzamelaar zegt hierover: "de beeltenis is meer een portret van een emotie, dan van een vrouw." Van hieruit is de verzameling gestaag gegroeid en dan zowel in aantal, als in diepgang. 

1. Francis Picabia, 'Tête de Femme', 1941. 2. Links Gilbert & George, 'Dalston', 2013 en rechts Gavin Turk, 'Large Red Fright Wig', 2011. 3. Cory Arcangel, 'Celebs/Lakes', 2015. 4. Zaaloverzicht met op de voorgrond Thomas Hirschhorn, 'Clous-Mannequins (Colonne)', 2006. 5. Vijf werken van Raymond Pettibon uit 2010 en 2013. 6. Marlene Dumas, 'Sad Romy', 2008.

Ook het schilderij van Marlene Dumas 'Sad Romy' (2008) suggereert meer dan 'alleen' een verbeelding van de filmster Romy Schneider. 'Het laat een intens verdrietig portret zien. (...) Duidelijk wordt dat roem en succes niet altijd leiden tot geluk." Deze twee schilderijen zijn te zien in het eerste 'hoofdstuk' van de tentoonstelling dat de naam 'Soul Searching' (1) meekreeg. "Dit deel brengt schilderijen en sculpturen bij elkaar, die de menselijke figuur belichten in combinatie met een zekere melancholie." Als zoekende zielen.

soul searching: gewetensonderzoek

In het NRC van 6 februari jl. vertelt Chadha over die eerste fase in zijn verzamelcarrière. "Veel vroege aankopen zijn -  niet toevallig - portretten. (...) Misschien omdat ik iets miste in mijn leven. Ik had een gezin, mijn bedrijf liep goed – maar de echte thrill van het ondernemen was ervan af. Ik was op zoek naar nieuwe inspiratie, naar iets wat me echt raakte. Kunst gaat over vernieuwing, het biedt een andere manier van kijken naar de werkelijkheid en een glimp van de toekomst."

Dat 'op een andere manier naar kunst kijken' zou moeten blijken uit de humoristische video-installatie van Candice Breitz. Bij het begin van de tentoonstelling zingen 30 Madonna-fans in 'Queen (A Portrait of Madonna)' uit 2005 de museumbezoekers toe. Dus heel ernstig en serieus bedoeld: ik werd er vooral heel vrolijk van.

Dan 'Delicious Confusion' (2): heerlijke verwarring. De focus verschuift hier naar de relatie tussen mens en maatschappij: ik en de ander. De strijd om het bestaan wordt gewelddadiger en de kunstwerken complexer. "Binnen dit thema zijn werken te zien die in betekenis en materiaalgebruik nog meer (...?) wringen.  De kunstwerken worden conceptueler, uitdagender en zijn gelaagder in betekenis en materiaal. Zowel op artistiek, als op maatschappelijk vlak roept deze kunst meer frictie op." Ze provoceert.

1. Detail van het 7 meter lange wandtapijt van Grayson Perry, 'The Walthamstow Tapestry', 2009. 2. David Haines, 'Meatboy and Bob Starr', 2016. 3. Deel van de installatie van Rafaël Rozendaal, 'Random Fear (with Mirrors)', 2019. 4. Erik van Lieshout, 'Five Boys - No Names', 2003. 5. Rainer Fetting, 'Klabauter', 2015. 6. Inez de Brauw, 'Migration of Order - Blue Interior', 2017. 

In 'Forever Young' (3) tenslotte, kiest de privé-verzamelaar voor "aanstormend talent, voor het avontuur en in het verlengde daarvan ook het risico. De collectie verlegt haar focus naar kunst van internationale kunstenaars die in uiteenlopende disciplines en materialen werken. Niet gloednieuw, een beetje gearriveerde kunst, maar dat nog geen merk is geworden", aldus Chadha.

Het is altijd het werk op de eerste plaats dat mij intrigeert. Ik koop een werk, geen naam.

Want de zakenman/verzamelaar zegt niet gevoelig te zijn voor trends. In het eerder aangehaalde interview in het NRC zegt hij: "zodra kunst een brand wordt, een merk, verlies ik mijn belangstelling. Daarom heb ik ook geen 'Brit Art', geen Damien Hirst bijvoorbeeld. De kunstmarkt maakt zich al gauw meester van nieuwe stromingen, waardoor kunst een marketing-instrument wordt. Dan is het gedaan met de vernieuwing, de markt eist herkenbare werken, en dus gaan kunstenaars hun succesformule herhalen en uithollen. (...) En ik ben niet geïnteresseerd in wall power: in kunst die primair toont dat de eigenaar geld heeft."

everything is fucked, might as well be happy

En dat brengt mij tot een oordeel over de expo. 'Trouble in Paradise' is zeer aangenaam verpozen: ik heb genoten van de verscheidenheid aan mooie en toegankelijke kunst. Dus hoezo "kunst die schuurt en onder de huid gaat zitten"? Het valt allemaal reuze mee. Het is een goed voorbeeld van de smaakontwikkeling van Rattan Chadha door de jaren heen.
Maar de indeling in drie 'hoofdstukken'? En dan vooral de naamgeving van die - naar mijn idee nauwelijks te onderscheiden delen: Soul Searching, Delicious Confusion en Forever Young. Ik ben nog steeds zoekende naar de diepere betekenis van die titels. Ik kon ze niet vinden...

1. Links en rechts Lisa Yuskavage, 'Ethnic Nude YUSLIO174', 2000 en 'Three Girls YUSLIO175', 1996 en midden George Condo, 'Untitled', 2000. 2. Josh Smith, 'Untitled', 2016. 3. Paulo Nimer Pjota, 'Power is Timeless', 2016. 4. Naoto Kawahara, 'Back', 2010.

Ik maak hier en nu een bruggetje naar het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hieronder zie je een kunstwerk van Jacqueline de Jong, een schilderij dat ook deel uitmaakt van 'Trouble in Paradise' in de Kunsthal (en mocht je het plan hebben om de tentoonstelling te bezoeken, kijk dan even op de website voor bezoekersinformatie).

De inmiddels 80-jarige Nederlandse kunstenaar kreeg vorige week de prestigieuze Franse AWARE prijs (Outstanding Merit Prize) toegekend voor haar uitzonderlijke loopbaan en oeuvre. Voor mij des te meer reden om deze kunstenaar beter te leren kennen en dat komt goed uit, want in het Stedelijk Museum is momenteel 'Pinball Wizard' te zien, een tentoonstelling van haar levenswerk. 

Maar eerst schakelen we over naar het Van Gogh Museum, want daar opent op 1 maart de expositie 'Hockney - Van Gogh: The Joy of Nature'.
Dus graag tot de volgende keer!

-X-

Fijne dag!

Jacqueline de Jong, 'La Garantie Pousse', 1996.

Tekst en alle (iPhone)foto's ©MiriamvanderMeer | www.agreylady.nl (tenzij anders vermeld).