t' Is er wel een beetje met de haren bijgesleept. Want - oké, hij werd er wel geboren (in het monumentale stadspaleis waarin nu Keramiekmuseum Princessehof is gevestigd), maar het gezin - vader, moeder en de jongens, waaronder jongste zoon Mauk (zijn koosnaam) - verhuisden al rond zijn vijfde naar Arnhem. Dus? Daarnaast heeft het museum 'slechts' twee werken van deze wereldberoemde graficus in de eigen collectie*. Nee, de keuze voor deze kunstenaar heeft alles te maken met het feit dat Leeuwarden, Fryslân in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa is.
Sinds eind april zie je in het Fries Museum een expositie met het werk van Maurits Cornelis Escher (Leeuwarden, 1898 - Laren, 1972). Een slimme zet, want de expositie over 'de kunst van het onmogelijke' blijkt een blockbuster van de eerste orde. Heel terecht, overigens.
* in 2012 verwierf het Museum haar eerste Escher-print en laatstelijk - in aanloop naar de expo - kocht het één van de 650 gemaakte afdrukken van de houtsnede 'Dag en Nacht' uit 1938, tevens beeld van de tentoonstelling (en zie foto hieronder).
Kijk mee naar mijn impressie van de tentoonstelling 'Escher op Reis' in het Fries Museum in Leeuwarden.
 |
| Foto 1: M.C. Escher, “Dag en Nacht” (1938) © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com. 2 en 3 Impressies vanuit het museum. |
Maar laat ik beginnen met een bekentenis: ik ben eigenlijk niet zo'n Escher-fan. Of tenminste, ik wás niet zo'n fan. In mijn jeugd werden wij 'doodgegooid' met de ietwat psychedelisch aandoende en steeds repeterende vogel-vis-reproducties of posters met de zichzelf in de staart bijtende hagedissen. Die surrealistische never ending trappenhuizen als affiches.
Droom werd Bad Trip
In de zestiger jaren was met name het 'langharige, werkschuwe tuig' dol op Escher. Want, hoewel absoluut onbedoeld door de kunstenaar zelf, pasten de prenten bij de hallucinerende werking van het toen veel gebruikte LSD. En zodoende werd Eschers werk in allerlei - vaak ingekleurde - herdrukken en kopieën op de markt gebracht en zeker niet altijd (of beter: meestal niet) via de officiële kanalen. Popsterren gebruikten Eschers grafiek voor hun elpee-hoezen en soms kregen zijn kunstwerken zelfs een andere naam: zo werd 'Droom'* uit 1935 omgedoopt tot 'Bad Trip'.
Exemplarisch.
Oké. De vraag is dus of een tentoonstelling iets zou kunnen veranderen aan mijn vooringenomenheid en blasé houding ten opzichte van Escher? Zou ik (weer) met een frisse blik naar zijn grafiek kunnen kijken? (En ik zal je wat verklappen? Het antwoord is ja!).
 |
| 1 t/m 4 Gefotografeerde ansichtkaarten met werken van M.C. Escher. 5. 'Escher: het Oneindig Zoeken' in De Filmhallen, Amsterdam. |
Ter voorbereiding op mijn bezoek aan de tentoonstelling in Leeuwarden keek ik in De Filmhallen (een bioscoop in een voormalige tramremise in Amsterdam) naar de documentaire van Robin Lutz getiteld 'Escher: Het Oneindige Zoeken' (2018)*. Een goeie zet, want door deze geweldige biopic was ik eigenlijk al snel om. De regisseur maakte voor de 85-minuten durende film gebruik van Eschers brieven, foto's, dagboeken en tekeningen om het verhaal als het ware door de kunstenaar zelf te laten vertellen. Ook komen twee (van zijn drie) zonen en een schoondochter aan het woord. De vormgeving van de documentaire is helemaal in stijl met het werk van de graficus. Mooi, hoor.
* klik hier om te zien waar de documentaire draait.
de meester van de optische illusie
M.C. Escher staat te boek als een gedistingeerd man met rechtlijnige principes en een Pietje Precies. Dat moet ook wel gezien de gedetailleerdheid van zijn werk. Toch wordt Escher niet gerekend tot de grote kunstenaars in de Nederlandse kunstgeschiedenis. Hoogste tijd dus voor een herwaardering, want ook wereldwijd wordt zijn werk zeer geapprecieerd, getuige de enorme bezoekersaantallen bij recentelijke exposities in Brazilië (2011) en Italië (2016).
 |
| 1. t/m 3. Zaaloverzichten van 'Escher op Reis', © Fries Museum, foto's: Ruben van Vliet. |
In de tentoonstelling 'Escher op Reis' zie je 80 originele werken, brieven en foto's over de weg die de kunstenaar in zijn carrière aflegde. Zowel fysiek - Escher woonde in Rome, Château-d'Œx (Zwitserland) en Ukkel (België) en maakte vele reizen naar Zuid-Italië en Spanje - als artistiek: van de haarscherp, perfect getekende steden en landschappen tot zijn latere werk met de overbekende litho’s en houtsneden met metamorfosen, perspectieven en onmogelijkheden.
"Ik kan het niet laten om met onze onomstotelijke zekerheden te sollen".
Het is een mooie, interessante expositie geworden. Blij verrast werd ik vooral door zijn vroege werk (van vóór zijn veertigste). Ik ben meer gecharmeerd van de 'gewone' gravures van voordat hij de beroemd geworden 'Escheriaanse' prenten ging maken. In zijn 'Italiaanse en Zwitserse jaren' stak en sneed de kunstenaar schitterende houtsnedes van de Zuid-Europese steden en landschappen waar het lichte wit (of het witte licht) uit knalt. In de tentoonstelling zijn deze prenten haast onwerkelijk mooi uitgelicht.
In zijn jonge jaren maakte Escher ook een aantal stillevens en portretten.
Het is ook een drukke, veelbezochte expositie*, dus is reserveren in het tijdslot aan te raden, ook al heb je een museum(jaar)kaart. Nee, het is zelfs een must, want je wilt niet voor een 'dichte' deur staan. Dus klik op de link als je voornemens bent deze expositie in Leeuwarden te gaan zien. Dat kan overigens nog tot en met 28 oktober.
* Twee weken geleden ontving het Fries Museum met deze expo haar 100.000ste bezoeker.
 |
| 1. Lieven Hendriks, 'Untitled', 2017. 2. Michiel Kluiters, 'Zaal III", 2018. 3. Thomas Huber, 'Der Bildaushub I en II', 2013. |
Maar mocht je nu toch moeten wachten voordat je bij 'Escher op Reis' de vloer op kunt? Niet getreurd. Er zijn meerdere bezienswaardige presentaties in het Leeuwardense kunsthuis. Aanrader is 'Phantom Limb, Art beyond Escher' op de derde verdieping. Tien hedendaagse kunstenaars laten zien hoe zij geïnspireerd zijn geraakt door de wereld van Maurits Escher. Ook zij creëerden een wereld waarin de dingen niet altijd zijn wat ze lijken. (Ook) zij spelen met begrippen als contrast, orde en regelmaat, perspectief en ruimtelijkheid. Prachtig werk!
Last but not least kom je ook buiten de deur van het museum Escher-inspiratie tegen en wel van straatkunstenaar Leon Keer. Hij maakte vijf op Escher geënte 3D StreetArt kunstwerken. De foto's van dat werk hou je tegoed, want er volgt nog een verslag van mijn bezoek aan Keramiekmuseum Princessehof (ook in Leeuwarden), waar je momenteel 'Made in Holland - 400 jaar Wereldmerk' kunt bewonderen.
So stay tuned!
-X-
Nog meer Escher? De NTR maakte een interactieve site met het kunstwerk 'Metamorfose II' en ook het (kinder)programma Klokhuis besteedde aandacht aan Escher.
 |
| Art-selfie gebaseerd op Eschers 'Hand met Spiegelende Bol' uit 1935. |
Tekst en (iPhone)foto's © Miriam van der Meer.
Het fotograferen van de werken van Escher is verboden. Dus ook ik heb gebruik gemaakt van door het museum verstrekte persfoto's (zoals vermeld). De getoonde afbeeldingen van Escher-werken zijn foto's die ik maakte van in de museumshop gekochte ansichtkaarten.
