Ga je mee op een creatieve stadssafari door de eigenzinnige hoofdstad van de Bundesrepublik Deutschland? Laat je inspireren door de liberale zeitgeist in de ruige en onaangeharkte metropool. Het voormalig moeras aan de Spree (Berlijn komt van het Slavische woord 'berl', dat moeras betekent) is ruim, groots én alternatief. En in tegenstelling tot Amsterdam - 'lief Amsterdam' - is Berlijn nogal bonkig. Primitief bijna, want het durft lelijk en nonchalant te zijn.
Al te meer reden voor een hernieuwde kennismaking. Na vijf jaar is het de hoogste tijd om terug te gaan voor een bezoek aan de Berlinischer Galerie, de (hippe) Sammlung Boros en Museum Hamburger Bahnhof. En en passant pikt je tijdens zo'n rondgang door de stad als vanzelf nog volop Street Art mee. Maar daar moet je dan wel van houden, natuurlijk.
Oké. Trek de wandelschoenen maar aan en follow the leader.
 |
| 1. Katja Novitskova, Sammlung Boros, foto: © NOSHE. 2. Een deel van de installatie van Emilio Vedova, 'Absurd Berlin Diary '64'. 3. (Waar ik niet naar toe ging.....) het Trabant Museum (#touristcliché). |
De afstanden zijn groot en alles is er ruim: niets is benepen. Om je van A naar B te verplaatsen is een tageskarte voor het openbaar vervoer (een BVG-dagkaart voor de U-bahn, bus en tram kost € 7) haast een vereiste of een huurfiets is ook een goede optie.
Berlijn is ook de hoofdstad van het recente verleden: overal nog zichtbaar, voelbaar en pijnlijk soms. Verbazingwekkend hoeveel 'Berlijnse Muur-memorabilia' je nog overal om je heen ziet. Ook de bouwkunst is een verwarrende mengelmoes van statige oude gebouwen uit allerlei stijlperiodes én afgebladderde DDR appartementsblokken. En wat ik zeker niet had verwacht: Berlijn blijkt ook een van de groenste steden van Europa: 22% van de stad bestaat uit 'natuur', vaak in de vorm van - nogal rommelige - stadsparken.
kunstschau Berlin
Goed. Over naar de kunst. We beginnen de kunstroute in de Berlinische Galerie. Dit museum is één van de nieuwste kunsthuizen in de stad en het verzamelt kunst gemaakt in Berlijn van 1880 tot op heden, "waarbij een lokale focus wordt gecombineerd met een internationale uitstraling" (aldus de wervende folder). Opgericht in 1975, opende dit museum van de staat Berlijn in 2004 zijn eigen onderkomen in een gerenoveerd industrieel gebouw, waar vooral de markante, kruiselings geplaatste trap in het oog springt.
 |
| 1. Casten Nicolai, installatie 'Tele', 2018. 2. Arthur Segal, 'Helgoland', 1923.3. en 4. Twee detailfoto's van 'The Art Show' van Edward Kienholz en Nancy Reddin Kienholz, 1963-1977. 5. De trapconstructie in het midden van het museum. 6. Lotte Laserstein, 'Selbstporträt im Atelier Friedrichsruher Strasse', 1927. 7. Sculptuur van Rudolf Belling, 'Erotik', 1920. |
En als ik mijn mening zou moeten geven over dit kunsthuis en wat ik er zag, dan is mijn eindconclusie: heel degelijk. Het museum heeft een 'huiscollectie' dat focust op kunstenaars die in Berlijn werkten tussen het einde van de 19e eeuw tot heden. Dat lijkt én is misschien wat 'smal', maar de kwaliteit van het getoonde is hoog. Wat ik miste was enthousiasme, lef en 'bezieling', maar dat zal vooral aan mij hebben gelegen. Ik zeg dan ook: vel vooral zelf je oordeel en ga kijken. Als je van Duitse moderne kunst houdt, eigenlijk een must.
de Boros verzameling
Van een andere orde is de (hippe) Sammlung Boros. Oké, daar gaan we, want nu volgt een succes story waar de honden geen brood van lusten (en een roddelblad is er niets bij).
Stel je ben Pool van geboorte en je vlucht met je familie voor het communistische regime naar West-Duitsland. Daar haal je een master in communication design (met een scriptie over de 'bad guys and bad girls' in James Bond films). Vervolgens richt je een eigen reclamebureau op en je wordt daarmee heel succesvol en dientengevolge heeééél rijk. What to do? Nou, je gaat hedendaagse kunst verzamelen. Zo simpel is het.
En dat is precies wat Christian Boros (Zabrze, Polen, 1964) deed, met als gevolg dat Boros sinds 2006 opgenomen is in de ARTnews-lijst van de 200 grootste kunstverzamelaars in de wereld.
Ja? En dan? Want wat moet je daarmee als je niet genoeg muren hebt om al die kunst op te hangen?
Ja? En dan? Want wat moet je daarmee als je niet genoeg muren hebt om al die kunst op te hangen?
 |
| 1. Yngve Holen, foto: © NOSHE. 2. Yngve Holen, foto: © NOSHE. 3. Avery Singer, foto: © NOSHE. 4. Christian en Karen Boros, foto: © Wolfgang Stahr. |
In 2003 kochten Boros en zijn vrouw* een voormalige (Reichsbahn-)bunker uit de Tweede Wereldoorlog (die in 1943 werd gebouwd in opdracht van Adolf Hitler) en die ook na de oorlog in de DDR-tijd een bonte en rijke historie kende (als bananenopslag en later als een fetish nachtclub met de dubieuze reputatie van de 'meest hardcore-club ter wereld', met technomuziek, 7 dark rooms en veelvuldige SM raves en seksfeesten). De verbouwing duurde alles bij elkaar zo'n 5 jaar (en het waarom wordt duidelijk tijdens de rondgang door het gebouw, want dan zie je de metersdikke, gewapend betonnen muren en dat soort bouwkundige obstakels).
In 2008 opende de Sammlung Boros haar (ijzeren) deuren en zie je - op afspraak - wisselende tentoonstellingen met werk uit de eigen collectie. En om er maar een paar te noemen: Danh Vo, Elizabeth Peyton, Wolfgang Tillmans, Ai Weiwei, Thomas Ruff, Klara Lidén, Anselm Reyle, Tobias Rehberger en Olafur Eliasson (Bron: Wikipedia).
Zoals gezegd is toegang tot de bunker alleen mogelijk op afspraak en dan krijg je (voor je € 14,00 p.p.) een Duits- of Engelstalige rondleiding van zo'n anderhalf uur (in een groepje van ongeveer 12 'man'). En let op: reserveer tijdig, want het tijdslot zit vaak al twee maanden van tevoren volgeboekt.
Je mag absoluut niet fotograferen (vandaar een paar persfoto's) en niet op eigen houtje ronddwalen langs alle schilderijen, objecten en installaties in het razend spannende en industriële gebouw (die kleine raampjes in het kolos zijn bijvoorbeeld fake - er komt in de bunker geen daglicht binnen - die venstertjes waren alleen bedoeld om te maskeren dat het hier een bunker betrof).
* Geinig weetje: hieronder een foto van de bunker. En zie je de glazen opbouw met dakterras (mét onzichtbaar zwembad)? Daar woont Christian Boros met zijn gezin 'bovenop' zijn eigen huiscollectie. Op de website Freunden von Freunden lees je een interview met Boros, maar jammer genoeg geen foto's van deze geweldige woonplek. Desondanks jaloersmakend.
* Geinig weetje: hieronder een foto van de bunker. En zie je de glazen opbouw met dakterras (mét onzichtbaar zwembad)? Daar woont Christian Boros met zijn gezin 'bovenop' zijn eigen huiscollectie. Op de website Freunden von Freunden lees je een interview met Boros, maar jammer genoeg geen foto's van deze geweldige woonplek. Desondanks jaloersmakend.
 |
| 1. De bunker met bovenop het penthouse van de Boros-familie. 2. Justin Matherly bij de entree. |
Tja, wat zal ik zeggen? Een bezoek aan de Boros Collectie is een geweldige ervaring die ik niet had willen missen. Er hangt een mysterieuze, spannende sfeer, het gebouw is razend interessant en de kunst in één woord geweldig. De toegewijde, sympathieke jonge gids vertelt met overgave en verve over de historie van het gebouw en leert je van alles over de getoonde kunst. Van hem of haar krijg je interessante wetenswaardigheden en uitleg over de bedoelingen van de betreffende kunstenaar.
pro and cons
En dat is gelijk het minpunt en mijn bezwaar. Mijn mede-bezoekers en ik werden in 90 minuten door het gebouw en langs alle kunstwerken 'gesleurd' zonder de tijd te hebben om een en ander op ons in te laten werken. Je moet goed opletten om niets te missen en door de snelheid beklijft de helft van wat je ziet ook niet. Er is geen tijd om mindful de kunst te consumeren. Laat staan dat je ergens kunt gaan zitten (er staan ook geen bankjes) om je een eigen visie te vormen. Dat voor wat betreft slow art...
Gaan? Jazeker!
 |
| 1. t/m 4. Overal in de straten zie je allerlei vormen van Street Art.... |
De opmerkzame lezer mist het verslag van mijn bezoek aan Museum Hamburger Bahnhof (en dat klopt). Dit mooie museum verdient extra aandacht, dus dat relaas hou je van mij tegoed.
-X-
 |
| Nog overal 'koude oorlog- en DDR-memorabilia', zoals op de foto tussen twee 'Amerikaanse' soldaten bij Checkpoint Charlie. |
Tekst en (iPhone) foto's © Miriam van der Meer, tenzij anders vermeld.
