'A Fragile Beauty': Günther Förg in het Stedelijk Museum Amsterdam

Gisteren, op zaterdag 26 mei opende in het Stedelijk Museum Amsterdam 'een breekbare schoonheid' (maar dan in het Engels): een overzichtstentoonstelling met het zeer uiteenlopende werk van Günter Förg (1952-2013).

Deze moeilijk te plaatsen schilder, fotograaf en beeldhouwer maakte deel uit van een naoorlogse generatie Duitse kunstenaars die reageerden op het modernisme. En één ding valt op in alle beschrijvingen over de persoon Förk: het was man met een attitude. Een 'houding'. Praatjes. Overal lees ik over een rebelse kunstenmaker. Maar net zo vaak ook lof voor zijn talent en zijn ruime, beeldende oeuvre en in het Amsterdamse Stedelijk is een groot deel van dat levenswerk momenteel te zien.

Kijk met mij mee naar de veelzijdige kunst van Günter Förg.

1. Untitled, 2008, Estate Günter Förg, Suisse. 2. 'Color-Field', 1986, The Sander Collection. 3. Arnon Grunberg voor 'Color-Field', 1989, Private Collection.

Maar eerst even dit. Op bovenstaande foto heb je waarschijnlijk al wel Arnon Grunberg gespot. De bestseller-schrijver en columnist 'huist' gedurende de maand mei in het Stedelijk Museum voor het project 'Geef ons het museum'. Samen met een groep kunstenaars en vormgevers die recent naar Nederland zijn gekomen heeft hij het Amsterdamse kunsthuis 'overgenomen'. 's Ochtends vervullen de kunstzinnige nieuwkomers en hun gastheer diverse functies in het museum ("van suppoost tot restaurateur, van werken op de marketingafdeling tot directeur a.i.") en 's middags werkt de groep in het museum aan hun eigen projecten.

"Daarnaast zijn er debatten en performances en heeft de museumbezoeker de mogelijkheid met de kunstenaars in gesprek te gaan. Grunberg zal dagelijks verslag doen van het project in de NRC."
En dat verklaart de aanwezigheid van de auteur tijdens de pers-preview waar ik deze foto maakte. 

een rebelse, onbekommerde colorist

Goed. En nu over naar de expositie met het werk van Günter Förg. De artiest verwierf zich - zoals gezegd - een reputatie als 'amokmaker'. In een artikel in het lente-nummer van het kunsttijdschrift 'SeeAllThis' wordt Veit Loers aangehaald (Duits schrijver en curator): "Hij (Förg, red.) kon een echte klootzak zijn. Hij kwam naar openingen om ruzie te maken, waarbij hij de kunst walgelijk noemde, vrouwen voor sletten uitmaakte en mannen voor flikkers uitschold...." en zo gaat Loers nog even door over het soms (vaak?) dwarse of 'onaangepaste' gedrag van Förg.

1. (links) 'Untitled (Gray Picture)', 1973 en (rechts) 'Untitles (Landscape Adjustment), 1973. 2. Zaaloverzicht met een reconstructie van 'Wall painting' 1985 en bijbehorende foto's. 3. Muurschildering, Galerie Max Hetzler, Keulen, 1986. 4. Zaaloverzicht, 'Zonder titel', bronzen reliëfs, 1988-1990. 5. Untitled, 4 kleurfoto's, 1978 en 'Untitled', 1980. 

Naast die dubieuze reputatie van ruziezoeker was Förg ook artistiek moeilijk te plaatsen en dat is tweeërlei. In de tentoonstelling zie je verschillende kunst-disciplines: muurschilderingen, fotografie, beeldhouwwerk, tekeningen en een ruime selectie schilderijen uit de periode 1973-2010 op zowel doek, hout, aluminium en lood.

Maar ook voor wat betreft zijn stijl van werken is er verwarring en zijn de meningen verdeeld. De kunstenaar laat zich lastig 'in een hokje stoppen'. In eerste instantie werd Förg getypeerd als postmodernist, maar later in zijn carrière ook betiteld als "erfgenaam van het expressionisme".

Nou ja, hoe het ook zij (en zover gaat mijn theoretisch kunsthistorische kennis helemaal niet), Förg werkte 'onbekommerd' abstract volgens Rudi Fuchs* in een interview met Trouw in 1995**. "Kunstenaars als Sol LeWitt, Donald Judd, Mark Rothko, Jan Schoonhoven en Jan Dibbits waren tobbers die altijd meenden te moeten rechtvaardigen waarom zij abstract werk maakten. Förg draagt die druk niet met zich mee."

En na alles wat ik over de kunstenaar gelezen heb, zal die waarschijnlijk - bij al te veel ge-theoretiseer over zijn werk - gedacht en gezegd hebben: "allemaal bullshit". 

* (voormalig directeur van het Stedelijk Museum en vriend van Günter Förg). ** (Naar aanleiding van een tentoonstelling in het Stedelijk met het werk van Förg).

1. Deel van de 243 (ontwikkelgelatinezilver-)afdrukken, 'Italiaanse foto's, 1982-1992. 2. Fries bestaande uit 18 delen (detail) 'Untitled', 1994/1995. 3. 'Untitled (Mask)', 1990.  4. 'Untitled', 1995. 5. Vier maal 'Haus Lange, Krefeld', 1986/1998. 6. 'Untitled', 1993. 7. Zonder titel (studies voor muurschildering), 1978-1992.

Förgs eenkleurige schilderijen en die met verschillende kleurvlakken lijken in eerste instantie nogal vlak en plat, maar de verfstreken zijn wel degelijk zichtbaar. Als je goed kijkt zie je allerlei contrasten tussen dekkende en transparante verflagen en de glimmende of juist doffe structuur van de ondergrond. De interesse van Förg voor de 'drager' van het schilderwerk en de 'huid' van het oppervlak komt ook tot uitdrukking in zijn bronzen reliëfs en sculpturen.

kleur-inventarisaties van een pain in the ass

Ook maakte de kunstenaar portretfoto's van vrienden en kennissen en opnamen van gebouwen (zoals de prachtige serie over het Bauhaus) en architectonische details zoals vensters, deuren en trappen van Italiaanse gebouwen uit het begin van de 20e eeuw. In de grote ingelijste afdrukken is 'ruimtelijkheid' een belangrijk thema. Door het spiegelende glas wil Förg de ruimte én de toeschouwer onderdeel maken van de ervaring.

In het al eerder geciteerde artikel in SeeAllThis staat te lezen dat een recensent Förgs werk afdeed als "het werk van een 'winterschilder'" en een ander vond zijn kunst "zonder visuele of sensuele aantrekkingskracht".

De tentoonstelling gezien hebbende, was ik vooral onder de indruk van het schilder- en camera-werk van Günter Förg, misschien juist wel door die simpliciteit en ongecompliceerdheid.

Het uit 22 delen bestaande (acrylverf op lood op hout geschilderde) 'Untitled' (al Förgs werk heet 'zonder titel') uit 1991 raakte mij bijzonder. Zo mooi. Die structuur; dat glimmende, ruwe, haast afwerende van de grijzen op het lood...
(zijn beeldhouwwerken zijn daarentegen 'niet helemaal mijn ding...').

1. De uit 22 delen bestaande 'Untitled' uit 1991 (Coll. Stedelijk Museum). 2. Drie maal 'zonder titel' uit (vlnr) 2009, 2008, 2007 (bruiklenen). 3. Sculptuur 'Untitled', 2001. 

De conclusie van mijn betoog? In het Stedelijk Museum Amsterdam kun je in de tentoonstelling 'A Fragile Beauty' tot en met 14 oktober Günter Förgs levenswerk zelf gaan bekijken.
Vel dan vooral je eigen oordeel...

-X-

Uit-tip voor designliefhebbers: van vrijdag 1 t/m zondag 3 juni kun je in Den Haag terecht voor Festival Designkwartier. 

Uiteraard volgt er een verslag van dit evenement op deze plek. 

Uw 'razende reporter' voor het werk 'Ika en spiegel', 1987 (particuliere verzameling).

 Tekst en alle (Iphone) foto's: © Miriam van der Meer