Over de kunst van voedsel: We are food in Museum Jan Cunen

Het pruttelt en kookt in Noord-Brabant en dat zit zo. Dit jaar heeft de provincie zichzelf uitgeroepen tot 'European Region of Gastronomy 2018' met de bedoeling "een impuls te geven aan de Brabantse expertise en het aanbod op het gebied van food." En dat is dus wat je hoort borrelen en bruisen: allemaal 'genietmomenten' tijdens de vele gastro-gerelateerde evenementen op de Brabantse voedselagenda.

Ook Museum Jan Cunen, gehuisvest in de kapitale stadsvilla 'Constance' in Oss, draagt een steentje bij aan het feestgedruis, want daar kun je watertanden bij de expositie 'We are food - over de kunst van voedsel'.
Wat ligt er zoal op ons bordje?

1. Kees de Kort, 'Grensverleggend gebaar', 1983. 2. Prominent in de tentoonstelling 'Bacon and Eggs' van Daan de Boer, 2012. 3. 'Aardbeien II', Wijnand Warendorf, 2012.

Heel hip & happening, alles wat te maken heeft met - al dan niet healthy - food. Denk maar aan de superfood-hype, foodfestivals zoals 'Rollende Keukens', de opkomst van bepaalde diëten zoals Paleo en Pioppi en het succes van programma's als (kijkcijferhit) 'Heel Holland Bakt' en de ontwapenende Yvette van Boven met haar schattige Jack Russel Marie.
Na de vergeten groenten zijn avocado's, zeewier en bloemkoolrijst op dit moment hele populaire producten en menigeen is tegenwoordig raw, veganist, vegetariër of op zijn minst flexitariër. Men eet niet uit pakjes, geen toegevoegde suikers, koolhydraten of gluten (en daar weet ik alles van, want mijn nageslacht heeft ook nogal wat voedsel-pretenties door principes en/of vermeende allergieën) :-)
Daarnaast is er volop aandacht voor de andere kant, de zorgelijke kant rondom voedsel. Onderwerpen als voedselkwaliteit en -verspilling, overconsumptie en de bio-industrie halen bijna dagelijks het nieuws.

Eten wat de pot schaft en gebakken peren

En nu moet je weten dat Noord-Brabant van oudsher een voedselproducerende provincie* is die de laatste jaren niet altijd even positief in het nieuws is geweest. En nee, dan heb ik het niet over de drugscriminaliteit, maar over de hoge vee-dichtheid** en de mega-varkensstallen met de haast onvermijdelijke overlast. Het is dan ook niet gek dat de regio met beide handen een gelegenheid aanpakt om te werken aan een positief imago. Et voila: Brabant celebrates food! tijdens het feestjaar 'European Region of Gastronomy 2018'. Een heel jaar lang wordt Brabant met veel promotie en marketing op de kaart gezet als zijnde de 'agrofood'-provincie van Nederland.

*Met meer dan 110.000 werknemers en ruim 17.000 bedrijven is de agrofoodsector één van de grootste werkgevers van de provincie (Bron GRBN). En een leuk weetje: Oss is dé vleesverwerkende stad in Brabant en de stadsnaam zit - niet voor niks - verstopt in één van Nederlands bekendste voedselmerken: het Engelse woord ox (os) in Unox.
** De provincie heeft twee keer zoveel varkens als mensen.

1. 'Parmavarken met Stressverschijnselen', 1988 van Kees de Kort (net als foto 3 en 5). 2. Catinka Kersten met 'Looks Like I Own You Now', 2012. 3. 'Zonder titel', 1987. 4. Hinke Posthuma, 'Varkentje', 'Tevreden Varkentje', beiden 2012 en 'Varken', 2013. 5. 'Apotheose I en II', 2001.

"Hedendaagse kunstenaars uit binnen- en buitenland, waaronder Marie Cécile Thijs, Tjalf Sparnaay en Itamar Gilboa laten zien hoe mooi, spannend of zelfs opwindend (zie het werk van Stephanie Sarley, red.) ons voedsel kan zijn op schilderijen en foto's, in sieraden en objecten. Kijk op een nieuwe en ongewone manier naar voedsel". Tot zover de uitleg van Museum Jan Cunen bij de tentoonstelling in de mooie, uit 1888 stammende, en oorspronkelijk voor een margarine-fabrikant gebouwde imposante stadsvilla.

Da's een eitje en zien eten doet eten

Goed. Met deze expositie sluit het Osse museum dus uitstekend aan bij het provinciale themajaar en zo'n onderwerp is altijd interessant, heel beeldend en het spreekt iedereen wel aan. Dus genoeg ingrediënten (om maar in stijl te blijven) om deze tentoonstelling tot een succes te maken. 

De exhibitie kent twee delen. Op de bel-etage is het eerste wat opvalt, het uit een particuliere collectie geleende 'Gouden Varken' uit 2000 van Guido Geelen  - met een referentie naar het spaarvarken - (maar niet op de foto) én het immense en intrigerende textiele werk van Daan de Boer. Zijn op een Engels ontbijt gebaseerde 'Bacon and Eggs' (2012) hangt vanaf de zolderetage twee verdiepingen naar beneden en dat werk is daardoor heel prominent aanwezig. En erg indrukwekkend.

Beide werken en de andere schilderijen en objecten op deze etage hebben als onderwerp het varken: hét symbool van de vlees- en vleesverwerkende industrie waar Oss groot van én mee is geworden. 

1. '6 Kweeperen' van Kenne Grégoire, 2017. 2. Installatie en 3. detail van 'Food Chain Project', Itamar Gilboa, 2013-2014. 4. van Wijnand Warendorf 'Stilleven met vissen', 2002. 5. Tjalf Sparnaay met 'Colablikje', 2010.

Een verdieping hoger ziet de bezoeker hoe voedsel, eerlijkheid en esthetiek zich tot elkaar verhouden. Zonder een moment belerend te zijn - in tegendeel zou ik willen zeggen, want er is vrij weinig wat samensteller Feico Hoekstra aan overwegingen en overdenkingen meegeeft - gaat het in dit tweede deel -  in 'je bent wat je eet' - om je eigen waarneming en associaties.

Met je neus in de boter en eieren voor je geld

Er is een grote rol voor hyperrealistisch werk. Je ziet prachtige kunst van fijnschilders als Tjalf Sparnaay* (met vier schilderijen, waaronder het speciaal voor Museum Jan Cunen gemaakte 'gebakken ei'), Wijnand Warendorf en Lorena Kloosterboer. Daarnaast zie je haarscherp fotografisch werk van Marie Cécile Thijs, Inez van Lamsweerde, Cornelie Tollens en Louise te Poele, die in haar geënsceneerde foto's hele vervreemdende combinaties van attributen maakt. 

Boter bij de vis en of je worst lust

Speciale aandacht zou ik willen vragen voor het werk van de Amerikaanse Stephanie Sarley (en hierboven al aangekondigd waar het ging om 'opwindende' kunst). Haar video- en fotowerk is zeer suggestief en zelfs zo beeldend, dat Instagram haar account verwijderde. Want hoe sappig en 'Not Suitable For Work'* is het om een citrusvrucht te bepotelen, ook wel 'vingeren' genoemd? "De verwijdering van foto's uit de serie 'Fruit Fingering' (uit 2016, red.) op social media heeft mijn kunst een extra dimensie gegeven. Het is een vorm van protest geworden: een nieuw soort performance art." Inmiddels heeft de kunstenaar haar pagina weer terug. Kijk maar.

* Tjalf Sparnaay's werk was ook te zien in de mooie tentoonstelling 'hyperrealisme, 50 jaar schilderkunst' (waaronder ook zijn 'gebakken ei'). Mijn weblog over die expositie zie je hier. 
** (ik moest het even opzoeken...). Deze term wordt vooral gebruikt bij websites naar erotische afbeeldingen, die je alleen privé zou kunnen of mogen bekijken.

1. 'Blood Orange', 2016 van Stephanie Sarley. 2. Theeservies-delen 'Tea Time' van Jorine Oosterhoff (2005). 3. Suzanne Reitsma, foto's uit de serie 'Chewing', 2015-2018. 4. Drie foto's van Marie Cécile Thijs. 

Ik ben benieuwd of de foto van Stephanie Sarley in dit weblog wordt opgemerkt door de 'internet-social-media-politie'? Hoe dan ook: ga vooral zelf kijken naar de vier foto's van haar hand.
De tentoonstelling is nog tot en met zondag 16 september te zien, dus je hebt nog alle tijd en geen excuus om niet te gaan... :-)
Kijk op www.museumjancunen.nl voor bezoekersinformatie.


-X-

1. It's all in the details: kijk dit voetgangerslicht in Oss. Een koeienkop i.p.v. een mannetje. 2. Stadsvilla 'Constance', alias Museum Jan Cunen.

Tekst en alle (iPhone) foto's: © www.agreylady.nl