Het (geweldige) Guggenheim Museum en het Bilbao-effect

Heb je daar wel eens van gehoord? Van het Bilbao-effect? (Ik ook niet, maar het schijnt onder stedenbouwkundigen en architecten een bekend fenomeen te zijn). Of, hoe je een 'onbetekenend' provinciestadje met een hoog werkeloosheidscijfer door de bouw van een markant architectonisch ontwerp kunt 'opstuwen in de vaart der volkeren'. Heden ten dage zouden we dat een geweldig, maar ook gewaagd staaltje stadsmarketing noemen.

David Hockney tentoonstelling en Louise Bourgeois' 'Maman' en ik (zei de gek...).

Het is begin jaren negentig van de vorige eeuw als de Solomon R. Guggenheim Foundation op zoek gaat naar een locatie voor een nieuwe vestiging (na het Guggenheim Museum in New York en de Peggy Guggenheim Collection in Venetië). En het toeval wil dat de autonome regio Baskenland net in díe jaren druk doende is om deze armoedige Noord-Spaanse streek door vernieuwing en ambitieuze oplossingen op de kaart te zetten. En wat als? Stel je eens voor? Stel dat je het wereldberoemde Guggenheim weet over te halen om hun derde museum in de haven-hoofdstad Bilbao te vestigen. Dat zou wat zijn!

En zo geschiedde. De hoge kosten die aan de komst van een dergelijk respectabel en toonaangevend museum verbonden zouden zijn, schrok de Baskische overheid niet af. Integendeel: (en ik citeer van 'Bilbao voor Beginners') "men besefte donders goed dat deze investering het imago van Bilbao in één klap zou veranderen. De sterk verbeterde infrastructuur die er zou komen, de komst van een prachtige nieuwe concertzaal of het opschonen van de rivier (de Nervión, red.) zouden samen nooit kunnen bewerkstelligen wat het Guggenheim Museum wel kan: wereldnieuws worden en daardoor een nieuwe stroom van toeristen aantrekken."

Koekengeim

En wat is 'ie mooi, dat Koekengeim - zoals de Basken zeggen (in hun eigen Baskische taal). Tenminste? Ik kan mij voorstellen dat het ontwerp van Frank Gehry (Toronto, Canada. 1929) niet ieders goedkeuring kan wegdragen, want smaken verschillen. Maar als het helder en stralend weer is (zoals tijdens mijn bezoek), dan staat Gehry's 'geplooide' creatie prachtig te stralen in de Bilbao-se zon.

Het gebouw is een museumstuk op zich, door zijn deconstructivistische architectuur (aldus Wikipedia). "Dit is een moderne bouwstijl waarbij de bouwwerken een verwarrende collectie willekeurig bij elkaar geplaatste vlakken en verwrongen lijnen lijken die samen de indruk wekken dat de constructie ieder moment in elkaar kan zakken." Precies dát. Je vraagt je als toeschouwer of bezoeker af hoe het gebouw zichzelf overeind houdt? (Bijna) geen muur is recht: dát is het spektakel.

En nog maar 24 uur weer terug 'op het honk', ben ik - als ik dit zo schrijf - nog steeds zwaar onder de indruk.

1. en 2. Jeff Koons, 'Puppy' en 'Tulips' en 3. Anish Kapoor, 'Tall Tree & the Eye'.

Fotogeniek

Ook rondom het museum kijk je je ogen uit. Neem het immense beeld van Louise Bourgeois. Het werk heet officieel 'Maman' en dat verwijst naar het 'mandje' met eieren dat 'de spin' onder haar lijf heeft hangen. Jeff Koons maakte 'Puppy', een 12 meter hoge hond (een West Highland white terrier) die bekleed is met 70.000 verschillend gekleurde viooltjes (echte, levende Viola Cornuta plantjes). Daarnaast staat er buiten nóg een werk van Koons ('Tulips') en monumentaal werk van Yves Klein, Fujiko Nakaya en Anish Kapoor.

Van alle kanten is het gebouw anders, juist door die schijnbaar willekeurig geplaatste muren en glazen puien. Drie etages hoog die te bereiken zijn met een glazen lift en op die verdiepingen zijn de diverse tentoonstellingsruimten met elkaar verbonden door een systeem van aan het plafond hangende golvende wandelpaden (en daarmee had architect Gehry absoluut geen clementie met mensen die lijden aan hoogtevrees, zoals ik).

Richard Serra, 'The Matter of Time', 1994-2005.

David Hockney en prohibido fotografiar

Je begrijpt het waarschijnlijk al: verboden te fotograferen! In het gehele museum mag niets van de permanente, dan wel tijdelijke tentoonstellingen op de foto worden gezet. Alleen als de fotograaf zijn camera (in mijn geval: haar telefoon) richt op het gebouw en de ingewikkelde constructie daarvan, dan is het toegestaan. En precies daar zag ik (voor eventjes) mijn kans. Onder het mom van mijn bouwkundige interesses, kon ik toch nog enkele kiekjes maken. Bijvoorbeeld van de grootste expositiezaal waar, onder de titel 'The Matter of Time' (1994-2005) alleen maar werk van Richard Serra te zien is. En noem dat dan maar: 'alleen maar'. Heel imposant, die 'verroeste' plaatstalen labyrinthen.

Zwaar illegaal dus, dat fotograferen en na tot twee keer toe terecht te zijn gewezen (en terecht! Dus mea culpa...) heb ik mijn iPhone maar in mijn jaszak laten glijden. Kortom: ik heb slechts een paar foto's van de mooie David Hockney tentoonstelling '82 portraits and 1 still-life'. En die titel van de expo verklaart alles: een 'installatie' van 82 schilderijen van personen die steeds op dezelfde stoel en in dezelfde ruimte zijn geportretteerd op identieke doeken van 121.9 x 91.4 cm. En natuurlijk dat ene stilleven. Door Hockney geschilderd toen een van zijn modellen niet kwam opdagen...

(Ook te zien is de Anni Albers expositie 'Touching Vision' en natuurlijk de permanente collectie met 130 toppers als Mark Rothko's, Andy Warhol's, Picasso's etc.).

En na gedane arbeid (...) is het goed rusten. Op aanraden van collega-blogger en Spanje-kenner Anneke van ¡Muy Bien! genoot ik op het terras van een (Hollandse) dorstlesser met een paar overheerlijke Pintxos (het Baskische equivalent van Spaanse tapas).

Museum Guggenheim Bilbao is veruit het mooiste museum dat ik ooit bezocht. 

Tot nu toe... :-)

-X-

Je begrijpt: ik ben er nog niet klaar mee, want ook het Bilboko Arte Ederren Museoa (Bilbao Fine Arts Museum) en het Azkuna Zentroa (Contemporary art, culture and leisure centre) zijn het waard om hier besproken te worden.

Dus op termijn kom ik hier nog op terug...

(Later, want morgen ga ik verslag doen van de kunstbeurs PAN in de Rai)

Wie o wie? Dit kunstwerk (in de nabijheid van het Guggenheim) heb ik niet thuis kunnen brengen. Maar ze konden toch niet mee in het vliegtuig. (Pffff.... !)

Alle iPhone foto's van www.agreylady.nl