De opening van de tentoonstelling met haar sterke en indringende portretten werd enigszins overschaduwd door een vervelend en mogelijk ook tekenend incident.
Half juli (...) "heeft een Amsterdamse Airbnb-verhuurder een vrouw van de trap geduwd omdat zij een paar minuten te laat zou hebben uitgecheckt. De vrouw blijkt een medewerker en vriendin van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Zanele Muholi die in de stad was voor de opening van haar expositie in het Stedelijk Museum. (...) Bij de video (door Muholi gemaakt, red.) waarin te zien is hoe de vrouw hardhandig door de Nederlandse man wordt behandeld, schrijft de fotograaf dat deze vorm van racisme niet gerechtvaardigd kan worden. Zij spreekt niet alleen van racisme maar ook van 'genderbased violence', de dominante blanke man overheerst de zwarte vrouw." (Citaat van MuseumActueel).
Ziehier de praktijk waar Zanele Muholi met haar kunst tegen ageert. In haar werk onderzoekt, documenteert en verbeeldt zij de zwarte LGBTQI* identiteit in het hedendaagse Zuid-Afrika.
human rights
In het hele continent Afrika heeft de LGBTQI-gemeenschap het heel erg moeilijk: in sommige gevallen bij wet verboden, verstoting door familie, verkrachting, verminking en moord zijn geen uitzonderingen en laat staan acceptatie van het 'anders' zijn. En hoewel Zuid-Afrika een van de eerste landen was die het homo-huwelijk legaliseerde, schijnt er toch heel wat mis te zijn met de mensenrechten in dat land. Sowieso een gebied met veel geweld, verbeeldt een muur in de tentoonstelling de vele tientallen agressieve incidenten die er sinds 2006 zijn gepleegd op mensen om hun geaardheid.
Zanele Muholi (1972, Umlazi, Zuid-Afrika), maakt vanuit haar insider positie activistische foto's en documentaires van zwarte lesbiennes en transgenders die zeker niet onomstreden zijn en die vaak homofobe reacties oproepen. Zo liep de Zuid-Afrikaanse minister van cultuur in augustus 2009 boos weg van een tentoonstelling van Muholi's werk, omdat ze de foto's 'immoreel en beledigend' vond.
Faces and Phases
Voor haar serie 'Faces and Phases' (2006-heden) maakt Muholi sterke, indrukwekkende portretten van lesbiennes en transgenders. In 2014 kwam een gelijknamige boek uit, waarin - naast de foto’s - interviews opgenomen zijn met getuigenissen van de schrijnende werkelijkheid van het leven in een homofobe maatschappij.
Het zijn klassieke afbeeldingen van zelfbewuste en tegelijkertijd kwetsbare vrouwen die in Zanele’s woorden "zowel een visueel statement vormen als een archief, en een vaak onzichtbare gemeenschap vastleggen, in kaart brengen en bewaren voor het nageslacht."
Het zijn klassieke afbeeldingen van zelfbewuste en tegelijkertijd kwetsbare vrouwen die in Zanele’s woorden "zowel een visueel statement vormen als een archief, en een vaak onzichtbare gemeenschap vastleggen, in kaart brengen en bewaren voor het nageslacht."
Het mooie van Muholi’s werkwijze is dat de vrouwen zich deelnemers voelen aan een gezamenlijk project en zich nadrukkelijk als lesbiennes of transgenders willen en durven te presenteren.
Somnyama Ngonyama
Naast de 'klassieke' portretten uit de serie 'Faces and Phases' zie je in de tentoonstelling ook foto's uit de reeks 'Brave Beauties' (2014-heden). Deze beelden zijn een ode aan de verleidingskunst en extravaganza van transgenders met een duidelijke verwijzingen naar mode en glamourfoto’s.
In de serie 'Somnyama Ngonyama', oftewel 'Hail, the Dark Lioness' ziet de toeschouwer portretten van Muholi, waarin ze zichzelf in verschillende gedaantes fotografeerde. Met een verwijzing naar de vaak complexe Afrikaanse kapsels* verbeelde de kunstenaar zichzelf (met extreem grote zwart-wit contrasten) met kapsels waarin allerlei dagelijkse huishoudelijke voorwerpen zijn verwerkt, zoals wasknijpers en schuursponsjes et cetera. Ook deze serie is nog in ontwikkeling en moet uiteindelijk leiden tot 365 zelfportretten, één voor elke dag van het jaar.
* Zanele Muholi was in haar jeugd kapster en werd fotograaf dankzij de Market Photo Workshop, een foto-opleiding die de beroemde Zuid-Afrikaanse fotograaf David Goldblatt in Johannesburg opzette voor jonge studenten zonder financiële mogelijkheden. Kapsels en mode of in elk geval aandacht voor kleding en presentatie zouden een grote rol in Muholi’s werk blijven spelen. (Bron: het Stedelijk Museum).
Tot zover mijn berichtgeving over de tentoonstelling met het werk van Zanele Muholi. Je kunt de expo nog tot en met 15 oktober zelf bekijken (info: Stedelijk Museum Amsterdam).
-X-
Aanstaande weekend staat je een verslag van de Amsterdamse Uitmarkt te wachten. Voor de 40ste editie van dit jaarlijkse evenement is voor een nieuwe opzet en locatie gekozen. Dus stay tuned voor een 'opiniërend' ooggetuigenverslag.
Alle foto's © www.agreylady.nl
