In Fotografiemuseum Foam krijg je in de tentoonstelling Foam X Hydra een inkijkje in de kleurrijke, maar complexe samenleving van Mexico. Het land in het zuiden van Noord Amerika kent een grote variatie aan culturen en tradities en de documentaire-achtige foto's van Diego Moreno en Nelson Morales laten twee aspecten van die grote diversiteit zien.
De multiculturele samenleving in Mexico kent allerlei mengvormen van streng katholieke, maar ook pre-Colombiaanse gebruiken en allerlei andere cultureel inheemse, Indiaanse invloeden. Mexico, s' werelds grootste Spaanssprekende land, is een smeltkroes van allerlei beschavingen, met - in onze ogen vaak bizar aandoende - rituelen. Twee van die typische Mexicaanse riten worden door Moreno en door Morales prachtig in beeld gebracht.
Heel bijzonder.
 |
| 1. Nelson Morales en 2. Diego Moreno |
Foam, Hydra, Moreno en Morales
De expositie is te zien in Foam 3h, de tentoonstellingsruimte op 'zolder' van het voorhuis aan de Keizersgracht 609 in de hoofdstad. Jonge, net afgestudeerde fotografen worden uitgenodigd om zich in de nok van het grachtenpand, vaak voor het eerst, museaal te presenteren.
Voor deze (kleine) expositie werkte het museum samen met Hydra, een platform voor jonge fotografen in Mexico-stad. Deze samenwerking heeft geleid tot de presentatie van het werk van twee jonge Mexicaanse fotografen: Diego Moreno en Nelson Morales. De foto's van de kunstenaars beelden hun onderzoek uit naar de identiteit van de diverse (sub-)culturen in hun geboorteland. En in die pogingen slagen zij uitzonderlijk goed. Het vervreemdende van de kleurrijke foto's boeit en stoot gelijkertijd af.
Diego Moreno: Guardians of Memory
Diego Moreno werd in 1992 geboren in San Cristóbal de las Casas en in die stad, voornamelijk bewoont door Tzotzil Maya, kent men een uitzonderlijk gebruik. Jaarlijks lopen er op de 22ste september 'monsterlijke' figuren met grote, ouderwets (historisch) aandoende jurken door de straten van de stad. De 'mooie monsters', oftewel panzudos mercedarios (letterlijk 'dikbuikigen'), vieren het katholieke feest Onze-Lieve-Vrouw van de Genade en deze panzudos belichamen de zonde. De 'monsters' doen boete, door zich afzichtelijk uit te dossen en hoe groter en lelijker het kostuum, hoe meer zonden zij hebben op te biechten. Waar je 'normaliter' in streng katholieke kringen in de biechtstoel je berouw uitspreekt (en vervolgens weggezonden worden met enkele wees-gegroetjes en 'Onze Lieve Vaders'), doen de panzudos dat open & bloot en publiekelijk.
De monsterlijke figuren herinneren Moreno aan zijn (inmiddels overleden) misvormde en daardoor bij leven doodgezwegen groottante en ter ere van haar portretteerde hij panzudos in de huiselijke sfeer. Het buitenissige en vervreemdende onderwerp op de vaak bonte foto's is geheel in stijl met het Mexicaanse magische realisme.
 |
| 2 maal details van foto's van Moreno. |
Nelson Morales met 'Muxhes'
(Ook) in het zuiden van Mexico, in Tehuantepec, wonen de zogenaamde 'Muxes' (spreek uit als moe-sjees). Muxes - afstammelingen van de inheemse Zapotec-beschaving - worden geboren als man, kleden zich als vrouw, maar zien zichzelf niet als travestiet of transgender. In plaats daarvan worden ze behandeld als 'het derde geslacht', omdat zij zich noch man, noch vrouw voelen.
De Muxes bevolkingsgroep heeft nooit discriminatie gekend, want in de inheemse pre-Colombiaanse beschaving is homoseksualiteit altijd volkomen geaccepteerd geweest. De Muxes zijn gay mannen die zich als vrouw verkleden en die zich (meestal) aangetrokken voelen tot heteroseksuele mannen. Volledig erkent als een 'eigen' geslacht vervullen de Muxes ook alle traditioneel verzorgende, vrouwelijke rollen in de familie en de samenleving. Opzienbarend, want Mexico heeft tegelijkertijd een (pas op: nu volgt een stereotypering) sterke macho-cultuur met het schijnbaar/blijkbaar bijbehorende 'haantjesgedrag'.
Nelson Morales (1982), geboren en getogen in het 'land van de Muxes'; onderzocht met zijn fotoserie zijn affiniteit met 'het derde geslacht' en al doende accepteerde hij zichzelf gaandeweg als Muxe. Zijn foto's zijn uitdagend, erotische en kitscherig en verwijzen zowel naar de eeuwenoude Zapotec-tradities, als naar de moderne beeldcultuur van Mexicaanse films en soap-opera's.
Jammer en een woord van kritiek
De tentoonstelling Foam X Hydra is slechts één van de exposities die momenteel in het Amsterdamse Fotografiemuseum te zien is. Nog tot en met 7 juni de mooie en lekker overzichtelijke alledaagsheid van William Eggleston en de verwonderlijke beelden en installaties van Daisuke Yokota (klik op de link voor mijn verslag over beide fotografen).Sinds 21 april ook te zien 'Collectivism: Collectives and their quest for value': "een tentoonstelling over hoe kunstenaarscollectieven samenwerken om beelden betekenis en waarde te geven".
(Zo'n eerste zin al). Hier gaat het fout. Bij het lezen van de bij de tentoonstelling behorende informatie, gaat bij mij halverwege 'het lichtje uit'. Wat? Hoe? Wie? Van die dingen. Wat staat er nu eigenlijk? Geen idee. Integendeel: ik begrijp er niks van.
Laten we dan eerst maar eens gaan kijken..
 |
| 3 detail-foto's van de installatie van 8Ball Community (NY) |
Oké. Na het zien van de foto's is mij duidelijk geworden dat Foam in 'Collectivism' zeven samenwerkingsverbanden belicht. 7 Coöperaties* van fotografen die hun krachten hebben gebundeld en hun creativiteit ten volle uitbuiten. "Samen staan we sterk". Of, die door (vaak hele leuke) samenwerkingen (vaak hele leuke) initiatieven kunnen ontplooien die niet realiseerbaar zouden zijn in het geval van een individuele fotograaf.
Dat dus. Maak de (verklarende) informatie bij een tentoonstelling niet onnodig ingewikkeld.
Wat mij betreft: weg met het elitaire taalgebruik in musea!
-X-
* The Dead Darlings (met de anonieme kunstveiling), De Fotokopie (betaalbare kunst), Dysturb, The Eternal Internet Brother/Sisterhood, Invisible Borders, 8Ball Community en Werkers Magazine.
 |
| Voorbeeld van een leuke samenwerking. Kijk maar eens op De Fotokopie |
 |
| Nog een: The Dead Darlings |
Alle (iPhone 6s) foto's: www.agreylady.nl
