Nu in Foam: de alledaagsheid van William Eggleston

"William Eggleston is een van de beste fotografen aller tijden. Punt! En dat bij leven. Dat gebeurt niet vaak". Deze stellige uitspraak over de kwaliteit van het werk van fotograaf Eggleston is van We Are Public-redacteur Basje Boer in de Amsterdamse Uit-krant, die de tentoonstelling met het werk van genoemde fotograaf in FOAM van harte aanbeveelt.

Fotograaf William Eggleston (27 juli 1939, Memphis Tennessee) heeft oog voor het triviale: het onbelangrijke wordt van waarde in zijn Americana-fotografie. En dan vraag je je wellicht af: wat is Americana-fotografie? Wikipedia kent het begrip niet. Althans, niet in de fotografie. Het is meer een gevoel. Een sfeer. Heel erg 'Route 66', diners en motels langs lange, eentonige, stoffige wegen. Oude auto's, geroeste verkeersborden en hamburger- en ketchup-reclames. Soms dromerig of ingeslapen.
Van die dingen. Je weet wel... 

#roamingthestreets #streetphotography

Dit zijn twee hele populaire hashtags op Instagram. Ik gebruik ze zelf zeer regelmatig en dan altijd voor schijnbaar achteloos en willekeurig gemaakt snapshots: straattafereeltjes gefotografeerd zonder diepzinnige gedachten of geforceerde enscenering. Gewoon de normale en banale dingen van het dagelijks leven.

In eerste instantie lijken de (vroege) foto's van Eggleston dat ook. Gewone beschouwingen van dagelijkse dingen. De Amerikaanse fotograaf is niet op zoek naar bijzondere momenten of sensationele gebeurtenissen: Voor zijn democratic camera zoekt hij naar de schoonheid in het alledaagse. Hij beklemtoont met zijn beelden hetgeen 'wij' over het hoofd zien.

Tussen 1966 en 1974 trok de autodidact Eggleston door de zuidelijke staten van Amerika. Zijn roadtrip startte in zijn geboortestad Memphis en via de Mississippi Delta, New Orleans, Las Vegas, Californië, de Santa Monica Pier eindigde zijn reis in New Mexico. De (ruim 2.200) straatbeelden die hij tijdens deze trip maakte, resulteerde in een iconische fotoreeks met de titel: Los Alamos. Zijn ongeschooldheid zorgde ervoor dat Eggleston keuzes maakte die indruisten tegen de heersende fotografie-tradities. 

kleur bekennen

Zo was Eggleston een van de eersten die startte met kleurenfotografie, wat in die tijd in creatieve kringen als lichtzinnig en laag-bij-de-gronds werd beschouwd. Daarom (en daardoor) drukte Eggleston met zijn 'all american-foto's' onherroepelijk zijn stempel op de geschiedenis van de kleurenfotografie.
In de mooie tentoonstelling in Foam is ook aandacht voor die kleuren-techniek waar Eggleston beroemd mee is geworden. Ik weet niets van analoge fotografie (dat is mij allemaal té technisch), dus voor de geïnteresseerden citeer ik de uitleg van de FOAM-site.

"(....) Dit weerhield hem er niet van te experimenteren met het inmiddels in onbruik geraakte dye-transferprocedé, een arbeidsintensieve en peperdure techniek die destijds vooral in de reclamefotografie werd gebruikt. Het procedé stelde de fotograaf in staat de saturatie te controleren en een ongekende kleurnuance te bereiken, die ook de 75 dye-transferdrukken in Foam karakteriseert".

(Heb je 'em?). 

Schril contrast

Net als met de voor die tijd experimentele kleurenfotografie, was het in de jaren zeventig baanbrekend om foto’s zonder titel of beschrijving tentoon te stellen. En nu moet ik je zeggen dat ik dat wel zo prettig vind. Het werk van Eggleston spreekt voorzich en heeft geen verdere uitleg nodig. Sterker nog, al die verklaringen leiden maar af. Daarnaast zitten alle werken in dezelfde lijstjes en zijn ze allemaal ongeveer even groot. Kortom: een rustige, 'traditionele' expositie. Nét als het werk van Eggleston zelf: simpel en toch sterk (door compositie, kleur en onderwerp). Voor iedere bezoeker uitstekend te behappen. 

Nee, dan de tentoonstelling 'Matter'! Ben je op zoek naar iets meer pit? In schril contrast met het ietwat gezapige van de tentoonstelling Los Alamos zijn de installaties van Daisuke Yokota. Deze Japanse kunstenaar maakt fotografisch werk van een heel andere orde. Zo begrijpelijk en overzichtelijk als Eggleston, zo experimenteel en vervreemdend is Yokota.

Paul Huf Award 2016

Oké. Daisuke Yokota. Geboren in 1983 in Saitama, Japan. Winnaar van de Paul Huf Award 2016.

[ Waarschuwing: hier volgt een mening! Een standpunt niet genuanceerd door enige kennis van zaken. ]

In Foam ook drie ruimtevullende installaties van deze onorthodoxe fotograaf. En hoewel ik de werken imposant vind en in aangename en prettige verwondering rondkeek, kreeg ik toch de kriebels. En dan dus niet zozeer door het werk, want dat intrigeerde mij wel. Het was meer de pogingen om het werk van Yokota aan de kijker uit te leggen. Mij te hoogdravend. Dát dus.

Een voorbeeld uit het bijschrift in de zaal:

"(...) Yokota's methode daarentegen is circulair: hij gebruikt zijn beelden alsof hij de tijd herhaalt. Ditmaal maakt hij wederom (...) gebruik van zijn fotografisch archief, maar met een focus op vorm en volume in plaats van het vastgelegde beeld van de foto. Door het beeld en zijn relatie tot de materiële drager te verdraaien, verstoort hij onze gebruikelijke interpretatie van de fotografie op basis van emoties, persoonlijke herinnering en culturele associaties die een foto bij ons oproept."

Wat?

Nog een. "Met Yokota's circulaire opvatting van fotografie kunnen de hier gepresenteerde werken die samen 'Matter' vormen van links naar rechts en omgekeerd gelezen worden: "omgekeerde ruïne" die in een eindeloze visuele cirkel het materiële archief van de kunstenaar opbouwt en weer afbreekt".

Pfff. Na lezing van deze uitleg ben ik pas echt in verwarring. Hogere-turbo-kunsthistorische-vak-taal.

En ik voel me dom.

(Wel heel fotogeniek, die installaties). :-)

Tot slot: er is niets mis mee om zo nu en dan in onbegrip achter te blijven (dat heb ik soms ook bij de mooiste films). Dus laat je vooral niet weerhouden om dit fijne museum te bezoeken. En misschien kun je mij dan achteraf alsnog uitleggen wat Yokota met zijn werk probeert te verwoorden.

Maar, zoals gezegd: ik heb geen verdere uitleg nodig om het mooi te vinden...


-X-

Alle (iPhone 6) foto's: www.agreylady.nl